مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقدمه :
مديريت مواد زايد جامد خطرناك چا لش جدي جامعه امروزي ما ست تنوع محصولات و افزايش جمعيت باعت شد كه محيط زيست با كوه هايي از مواد زائد مواجه گردد كه قبلا" هيچگونه آشنايي نداشته است . گرچه مواد زائد و فاضلاب هاي توليدي به منظور اجتناب از شيوع بيماريها وسلب آسايش ميبايست از محيط زندگي دور ريخته شوند ، اما چگونه و با چه قيمتي ؟ سياست مديريتي مواد زايد جامد در كشورهاي صنعتي در نيمه دوم قرن بيستم رشد قابل توجهي داشته كه به موازات آن خطرات بهداشت حرفه اي و عمومي به حداقل رسيد و منابع محيط زيست محفوظ گرديد.
همه مي دانيم كه مواد زايد محصول اجتناب ناپذير زندگي در تمام زمينه هاست . خانگي – كشاورزي وصنعتي حوزه هاي مختلف توليدهستند در گذشته جمعيت جهان كم و نيازها نيزكم بود همچنين منابع محدود بودند در نتيجه زبا له توليدي بطور طبيعي و به سرعت توسط ميكروارگانيزمها تجزيه ميشد . پس از انقلاب صنعتي منابع بدون هيچگونه ملاحظه اي مورد استفاده قرار ميگرفت و انواع مختلفي از مواد زايد توليد گرديد كه غير قابل تجزيه بيولوژيكي و با قابليت بقا وماندگاري بسيار طولاني درمحيط زيست كه اين دسته از مواد تحت عنوان ((‌زباله هاي خطرناك ))‌شناخته شدند .
بيش از 7 ميليون ماده شيميايي توسط انسان شناسايي گرديد و سالانه صدها تركيب جديد كشف ميشوند حدودا" 80000 ماده شيميايي درحال حاضر عموما" مورد استفاده قرار ميگيرند.
نه تنها تعداد تركيبات شيميايي طي 20 سال اخير افزايش چشم گيري داشته ، بلكه از لحاظ كمي نيز افزايش درخور توجهي داشته اند توليد جهاني مواد آلي از يك ميليون تن دردهه 30 ميلادي به 7 ميليون تن در سال 1950 و 63 ميليون تن درسال 1970 درسال 1985 به 250 ميليون تن رسيد. درحال حاضر هر 7يا8 سال توليد سالانه دوبرابر ميشود.
درسال 1984 جامعه اقتصادي اروپا قوانين مربوط به كنترل حوادث و خطرات صنعتي (CIMAH ) را در انگلستان تصويب نمود . اين قوانين مبتني بر مقدار مواد سمي خطرناك قابل احتراق – قابل انفجار و حمل ونقل گازهايي كه به هدف استفاده يا ذخيره بوده اند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

● اختصاصات ظاهری :
املاح موجود در آب عموما سازنده اختصاصات ظاهری آب نیز میباشند . آبهای گوگردی میتوانند دارای کدورتی کم و بیش زیاد بوده که ممکن است از محل مظهر و یا پس از قرار گرفتن در مقابل هوا و یا بالاخره پس از رسوب گوگرد کلوئیدی ظاهر شده باشد همینطور هیدروژن سولفوره نیز ممکن است در مراحل مختلف از آب خارج گردد .
غالبا آبهای معدنی بدون رنگ بوده ولی در برخی مواقع مانند آبهای آهن و یا گوگرددار به رنگهای قرمز و یا شیری میتوانند باشند . مزه آبهای معدنی نیز در رابطه با املاح موجود در آنهاست چنانچه آبهای کلرورسدیک شور و آهن دار قابض و منیزیم دار تلخ میباشد و بالاخره آبهای سیلیس دار دارای لمس چسبنده هستند .
● اختصاصات فیزیکی :
الف ) آبده چشمه ها :
آبده چشمه عبارت از مقدار آب حاصله از چشمه در واحد زمان میباشد آبده چشمه ها همیشه ثابت نبوده و تحت اثر عوامل مختلفی مانند تغییرات فشار اتمسفر و باران و ذوب برف و یخچال و بسته شدن مجرای خروج گاز در اثر رسوبگذاری توسط خود آب و تغییرات سطح آب در اثر برداشت آب کم و زیاد میشود به هر حال وجود مجرایی ثابت جهت خروج آب معدنی لازم بوده تا بتوان با کاپتاژ مناسب از آب معدنی استفاده کرد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

چه‌طور اطلاعات مربوط به شمارش ذرات، کیفیت آب را مشخص می‌سازد؟ چگونه از اطلاعات شمارش ذرات برای بهبود فرایندهای تصفیه جهت برداشت ذرات/پاتوژن استفاده می‌شود؟
چگونه شمارش ذرات با برداشت پاتوژن می‌تواند در بهینه‌سازی فرایندهای تصفیه، کاربردی مفید داشته باشد؟
با افزایش نیاز به برداشت پاتوژن‌ها Girdia.Cryptosporidium نیاز به بهبود فرایندهای برداشت ذرات به وضوح مشاهده می‌شود.
شمارش‌گرهای ذرات تغییرات اندک در کیفیت آب را نشان می‌دهند که این تغییرات فرصت‌هائی را برای شناخت فعالیت‌ یا طراحی برداشت ذرات را مشخص می‌سازد.
تحقیقات نشان داده که شمارش ذرات یک ابزار مهمی را برای به‌دست آوردن کیفیت منابع آب، کیفیت منابع آب تمام شده، اجرای فرایند واحد و ذرات آن در تصفیه نهائی را فراهم می‌سازد، تأثیر تصفیه و فیلتراسیون مناسب بهترین الگوی محلی برای ارزیابی اجرای تصفیه می‌باشد، شمارش‌گر ذرات به بهترین وجه برای نشان دادن کدورت کمتر از ۷ تا ۱۰ NTU آب تعبیه شده‌اند. نمونه محلی که با غلظت‌های بالای ذرات در تماس هستند نیاز به نگهداری مداوم و تمیز کردن دارند.
شمارش ذرات در حد بالای محدوده غلظت دستگاه، خطاهای تطابقی در نتایج معرفی می‌نماید. برای این‌که هم تداد ذرات و هم اندازه آنها برای بهبود تصفیه آب شرب مورد استفاده قرار گیرد بهترین اطلاعات مفید موجود از تجزیه شمارش ذرات نهائی که شامل تعداد ذرات اضافی کلی، تعداد مختلف ذرات و ملاک آماری است به‌دست می‌آید.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

قارچ ها در آبهاي آشاميدني

قارچ ها در آب آشاميدني، در جدار داخلي لوله ها،درسيستم لوله كشي آب پيدا شده اند.

هر كدام از انواع آنها در داخل پساب حاصل از تصفيه و يا لجن باقيمانده حاصل از  سيستم تصفيه خانه آب وجود دارند.

ته نشيني ساده يا عمل فلوكولاسيون و حذف رسوبات به ميزان 80 الي 99% اسپور قارچها را حذف مي كند قارچها در پساب تصفيه خانه زنده مي مانند يا در مواد حاصل از تصفيه براي مدت هاي مديدي باقي مي مانند.

قارچهاي بيماريزا (پاتوژنيك) به طور مؤثري در آب مقطر براي مدتهاي نسبتاً طولاني ذخيره مي شوند.

مزه و بو در آب آشاميدني به حضور ارگانيسمها ي پروكاريوتيك همچون باكتريها، اكتيموميستها وسيانوباكترها مربوط است.بهر حال قارچها هم ممكن است در ايجاد بو دخالت داشته باشند. تاكنون 19 نوع از قارچهاي رشته اي از آبهاي سطحي كلرينه شده و آبهاي زيرزميني غيركلرينه شده جدا شده اند.تعداد متوسط شكل كلنيها در آبهاي زيرزميني ML                                            و در سيستم آبهاي سطحي ml        بود.قارچهاي مزوفيليك در همه نمونه هاي آب خام به طور مشترك وجود داشت.بهر حال تحمل دما براي قارچها در آب رودخانه بيشتر از آب درياست.ثابت شده كه عمل كوآگولاسيون شيميايي و پس از آن ضدعفوني در حذف قارچها كارايي بيشتري نسبت به عمل فيلتراسيون و ضدعفوني دارد.قارچها عموماً ساپروفيت هستند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

در شرايط كنوني جهان، فاضلاب تصفيه شده به عنوان يكي از منابع مهم آب به شمار مي رود و هرروزه شاهد راه اندازي پروژه هاي جديدي از اين دست در سطح دنيا هستيم. اين پروژه ها دو پيام را براي جهانيان به همراه دارند: اول آنكه وضعيت آب و منابع آن در بسياري از مناطق جهان در حال وخيم تر شدن است، دوم آنكه فناوري لازم براي خروج از اين وضعيت در دست است و فقط بايد سرمايه گذاري كرد و اين فناوري ها را به خدمت گرفت.

 چندي قبل برنامه يي از تلويزيون كشورمان پخش شد كه گوياي ايجاد گودال هاي بسيار بزرگ با عمق 30 متر (به اندازه يك ساختمان 10 طبقه) و بيشتر در مناطق مختلف استان همدان بود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

چرا آب ماده اي منحصر بفرد است

اكثر فرآيند هاي توليدي صنعتي جهت بهره برداري صحيح وافزايش بازده نيازمند سيستم برجهاي خنك كننده هستند.پالايشگاه ها, كارخانجات فولاد, صنايع پتروشيمي,كار خا نجات توليدي شيميايي ونيروگاه هاي توليدبرق,جهت پيشبرد اهداف خود درزمينه توليد, نياز مند و وابسته به سيستم برجهاي خنك كننده اند. سيستم برجهاي خنك كننده دما و فشار را براساس انتقال گرما از سيال گرم به آب سرد , كنترل مي نمايدكه در واقع كاهش دما انجام مي گيردودرعين حال ، با عث افزايش دماي آب سرد مي گردد.بنابراين پيش از استفاده مجدد آب بايد آنرا خنك كرد يا اينكه با آب جبراني تازه , آنرا را جايگزين نمود.

سه روش اساسي درطراحي سيستم برجهاي خنك كننده وجود دارد. طراحي يك سيستم خنك كننده ،تاثير و راندمان آن براي استفاده در يك واحد ، بستگي به نوع فرآيندخنك كردن , خواص و مشخصات آب و ملا حظات زيست محيطي دارد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مديريت كنترل كيفي آب

مقدمه

آب ماده كم نظيري است كه زندگي بدون آن ممكن نيست . آب مظهر پاكي ، طراوت و رويش است . و الفباي آباداني مي خواندنش و بالاخره آب مسئله اي است كه انسان قرن 21 با بحران آن روبرو است بنابراين براي حفظ منابع موجود مي طلبد كه كليه متوليان امر در زمينه حفظ و نگهداري فعاليتهاي زيادي را بعمل آورند .

استفاده بهينه از آب استحصالي جهت مصارف خانگي ( نشستن ماشين – نشستن حياط – خيابان بصورت غير متعارف)

استفاده بهينه جهت مصارف كشاورزي

استفاده بهينه جهت مصارف صنعتي

سدسازي كه طبق آمارها حدود 30% از آبهاي سطحی و جاري دركشور در زمينهاي بي مصرف درمسير هدر ميرود و كارشناسان وزارت نيرو براين اعتقادند كه جهت رفع مشكل به 30 تا 50 سد ديگر نياز دارند.

بازيافت آب از فاضلابها با احداث سيستمهاي تصفيه فاضلاب

جلوگيري از آلودگي آبها بوسيله سموم دفع

دستورالعملها و ضوابط در زمينه كنترل كيفي آب

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

کُلرزنى (Chlorination)

کُلرزنى مهم‌ترين پيشرفتى است که در عمل تصفيهٔ آب به‌دست آمده است. کلرزنى مکمل پالايش است و نه جانشين آن. کلر عوامل ميکروبى بيمارى‌زا را مى‌کشد ولى بر هاگ ميکروب‌ها و بعضى ويروس‌ها (مانند ويروس فلج‌اطفال و ويروس هپاتيت‌هاى ويروسي) تأثيرى ندارد مگر آنکه مقدار آن بسيار باشد. کلر، علاوه بر اثر ميکروب‌کش چند ويژگى‌ مهم ديگر از نظر تصفيهٔ آب دارد؛ از اين قرار: آهن، منيزيوم و هيدروژن سولفيد را اکسيده مى‌کند، بعضى اجزاء مولد بو و طعم بد را از بين مى‌برد، از رشد جلبک‌ها و زيست‌مندهاى مولد لجن لزج جلوگيرى مى‌کند و بالاخره به انعقاد آب هم کمک مى‌کند.
طرز عمل کار - پس از افزودن کلر به آب اسيدهاى هيدروکلريک و هيپوکلرو تشکيل مى‌شود. اسيد هيدروکلريک به‌وسيلهٔ قليائى ‌بودن آب خنثى مى‌شود و اسيد هيپوکلرو يون‌ساز، تبديل به يون‌هاى هيدروژن و هيپوکلريت مى‌شود؛ به شرح فرمول زير:

اثر گندزدائى کلر عمدتاً به‌علت اسيد هيپوکلرو و به مقدار کمتر مربوط به يون‌هاى هيپوکلريت است. اسيد هيپوکلرو کارآمدترين شکل کلر براى گندزدائى آب، و از يون‌هاى هيپوکلريت بسيار (هفتاد تا هشتاد برابر) مؤثرتر است. اگر pH آب در حدود هفت باشد بيشترين اثر گندزدائى کلر آشکار مى‌شود زيرا اسيد هيپوکلرو بيشتر توليد مى‌شود و اگر مقدار pH از ۵/۸ بيشتر باشد اثر گندزدائى کلر نامطمئن است زيرا نزديک به نود درصد اسيد هيپوکلرو به يون‌هاى هيپوکلريت تبديل مى‌شود. خوش‌بختانه بيشتر آب‌ها pH بين ۵/۷ - ۶ دارند.

کلر گازی است، بی رنگ زرد متمایل به سبز، دارای بوی مخصوص و محرک وزن ملکولی آن ۹۱/۷۰ و چگالی آن ۴۹/۲ برابر از هوا سنگین تر است و میتواند به صورت مایع متراکم شود.

کلر حدود ۵/۲ قرن پیش درسوئدکشف گردید و نخستین بار درسال ۱۸۹۶ از کلر بعنوان گندزدا در تصفیه آب آشامیدنی استفاده شد.
در سال ۱۸۹۷نیز به دلیل شروع بیماری تیفوئید در انگستان از کلر برای استریل نمودن خطوط انتقال آب آشامیدنی بهره برداری گردید.
امروزه کلر و ترکیبات آن در مقیاس وسیع جهت ضد عفونی در فرایند تصفیه آب و فاضلاب مورد استفاده قرار می گیرند. از آنجا که این ماده به شدت سمی است چه به صورت خالص چه به صورت ترکیبی در تماس با بدن انسان سبب سوختگی و تنفس گاز آن موجب صدمه دیدن سیستم تنفسی و در نهایت خفگی و مرگ می گردد. استاندارد ACGIH مقدارنیم قسمت در میلیون ازکلرمعادل ۵/. میلی گرم در مترمکعب هوا را حد آستانه مجاز تعیین کرده است. بنابراین در کار با این گاز و دستگاه های کلر زنی و تاسیسات واسطه ‘باید اصول ایمنی زیر را کاملا رعایت کرد.
نکات ایمنی و بهداشتی ساختمان کلرزنی
▪ ابعاد اتاق استقرار سیلندرهای گازی آماده مصرف حداقل ۵×۴×۳ (طول× عرض × ارتفاع) متر باشد. دیوارها، سقف وکف اتاق کلرزنی عایق حرارتی وسقف آن شیب دار باشد.
▪ در سقف استقرار سیلندرهای گاز آماده مصرف شبکه افشانک آب (دوش آب) مناسب تعبیه شود. تا در مواقع اضطراری (نشت گاز) به منظور شستشوی گاز عمل کند.
▪ درب ورودی برای حمل سیلندربه داخل وخارج انبار می تواند از نوع کشویی ویا ریلی باشد.
▪ سیستم جمع آوری و دفع فاضلاب واحد کلرزنی برای مواقع اضطراری پیش بینی شود.
▪ پیش بینی حوضچه آب آهک در حد اشباع ویا سود خارج از اتاق کلرزنی با ابعاد حداقل ۵/۱×۳×۳ (طول× عرض× عمق) متر که همواره باید دارای آب آهک در حد اشباع ویا سود باشد. همچنین شیرتخلیه درپایین ترین نقطه حوضچه تعبیه شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب