مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آبهای طبیعی کم و بیش دارای املاح می باشند . در حقیقت تا حدی به طعم املاح موجود در آب عادت شده است و به همین علت آب خالص برای آشامیدن گوارا شناخته نمی شود و مناسب نیست .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اسيديته آب (PH): درحقيقت يون آزاد(H⁺) آب و ساير مواد شيميايي وقتي بصورت محلول در آيند يونيزه مي شوند .براي مثال واكنش يونيزاسيون آب بصورت زير نوشته ميشود :

2H₂O  ---->  H₃O⁺  +  OH^-                      اين واكنش برگشت پذير داراي ثبات تعادلي بصورت زير است

K_eq  =   (H₃O⁺)  (OH^-)  /  (H₂O)

كه در رابطه فوق (H⁺)  اكيويته شيميايي يون هيدروژن و (OH^-)  فعاليت يون هيدروكسيد و (H2O)  فعاليت آب مي باشد . از آنجا كه آب خود حلال است ،

اكتيویته آن معادل واحد در نظر گرفته مي شود و در محلولهاي رقيق غلظت مواد فعاليت شيميايي آنها را نشان ميدهد به اين ترتيب در 20درجه سانتي گراد مي توان نوشت :

   (H₃O⁺) (OH^-) =   K_w = 10^-14

لگاريتم گرفتن از طرفين رابطه فوق و قرار دادن P  به جاي -log   مي توان نوشت :

         PH + pOH +  14         ويا        PH =  POH  = 7   در آبهاي خنثي

افزودن اسیدیته آب باعث بالا رفتن غلظت H+ و در نتيجه كاهش ميزان PHمي گردد . بهمين ترتيب OH-در آب باعث بالا رفتن PH  مي شود آبها در طبيعت داراي  PH در محدود 6 تا 8 مي باشند .

PH  در بسياري از فرآيند هاي شيميايي و بيولوژيك  نقش بسزايي دارد . اندازه گيري  PH بكمك دستگاه PH  متر كه غلظت  يون هيدروژن را مي سنجد ، صورت مي گيرد.  ولي از معرفهاي رنگي و روشهاي تيتراسيون هم براي تعيين PH  استفاده مي گردد . ميزان pH آب در نگهداري از ماهيان بسيار حائز اهميت بوده و در مباحث ديگر نيز مورد استفاده قرار مي گيرد .

آبهاي اسيدي با افزودن آهك مي تواند افزايش پيدا كند . از كودهاي آمونيم هم براي پايين آوردن PH مي شود استفاده كرد . آمونياك موجود در كودها به نيترات تبديل مي شود و يونهاهاي هيدروژن آزاد مي كند و PH را پايين مي آورد . (استفاده از اين روش در سيستم هاي كوچك نياز به افزودن تدريجي كود و همچنين داشتن فيلتر بيولوژيك با ظرفيت مناسب است).

با توجه به دقت مورد نياز در تعيين PH استفاده ارPHمتر هاي دقيق توصيه ميشود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

این مطلب به منظور آموزش و ظرفیت سازی در بخش آب و فاضلاب، توسط موسسۀ UNESCO-IHE  تهیه شده و در آن جنبه‌های سازمانی و فنی بهره برداری و نگهداری تصفیه خانه‌ها مطرح شده است و در 4 بخش:
1- راهبری تصفیه خانه
2- نگهداری تصفیه خانه
3- جنبه های ایمنی
4- هزینه
مسائل زیر مورد بررسی قرار گرفته است.
- انواع فعالیت‌های بهره برداری و نگهداری
- چگونگی و زمان انجام این فعالیتها
- نتایج به دست آمده بر حسب نیروی انسانی مورد نیاز، ابزار و منابع مالی مورد نیاز و ....
- چگونگی سازماندهی کارمندان و فعالیت‌ها

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مقدمه
احداث تصفیه خانه فاضلاب پرکند آباد در سال ۱۳۷۵آغاز شده و در سال ۱۳۷۷ به بهره برداری رسیده است. طراحی این تصفیه خانه توسط واحد مهندسی دانشگاه صنعتی اصفهان بوده و پیمانکار ساخت آن شرکت سروآب مشهد می باشد. تصفیه فاضلاب مناطق شهری غرب مشهد از جمله مناطق آب و برق، هاشمیه، دانشجو و انتهای بلوار وکیل آباد و فاضلابهای صنعتی کارخانجات حاشیه جاده قدیم قوچان، به عهده این تصفیه خانه می باشد که پس از برطرف کردن تا حدود ۹۵% آلودگی فاضلابها، از پساب تصفیه شده برای مصارف کشاورزی استفاده می کنند. سیستم تصفیه فاضلاب در این تصفیه خانه، هوادهی پیشرفته می باشد. در حالی که تصفیه خانه اولنگ که در شرق شهر مشهد واقع شده و تصفیه فاضلاب مناطق عدل خمینی، ضد و اطراف حرم را به عهده دارد با سیستم متفاوت برکه تثبیت کار می کند( در مقایسه با سیستم هوادهی پیشرفته نیاز به مکان بیشتری داشته، با بوی بسیار بدی همراه است، در حالیکه نیاز به نیروی کار و مصرف انرژی کمتری دارد. )
تصفیه خانه فاضلاب غرب مشهد(پرکندآباد):

سیستم تصفیه در این تصفیه خانه از نوع لاگون هوادهی با اختلاط کامل می باشد. این تصفیه خانه در حاشیه جنوبی رودخانه فصلی کشف رود در شمال غرب مشهد به فاصله 10 کیلومتری از میدان آزادی قرار گرفته است. فاضلاب جمع شده از مناطق غربی توسط خط انتقالی به طول حدود 9 کیلومتر از جنس بتن مسلح با مقطع تخم مرغی به ابعاد 135 * 90 سانتی متر به تصفیه خانه پرکندآباد هدایت می شود. به دلیل استقرار عمده چاههای آب آشامیدنی مشهد در منطقه قاسم آباد اولویت اول جمع آوری و تصفیه فاضلاب مشهد به این منطقه اختصاص داده شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

وین - شمار کشته شدگان فاجعه زیست محیطی مجارستان که بر اثر ورود صدها متر مکعب جریان مواد گل آلود و سمی یک کارخانه آلومینیم سازی به چند روستا در غرب این کشور روی داد به 10 نفر رسید.به گزارش ایرنا و به نقل از خبرگزاری مجارستان، براثر ورود این جریان گل آلود سمی و سرخرنگ به روستای کولونتار(Kolontar)، هفت نفر ناپدید و دهها نفر نیز مجروح شدند.این خبرگزاری روز چهارشنبه با اشاره به اینکه نمی توان خسارات ناشی از این فاجعه را اکنون تحمین زد، به نقل از وزیر کشور مجارستان نوشت:گروه های امداد رسانی فعالیت خود را برای پاکسازی منطقه آغاز کرده اند.
در ادامه این عملیات 500 امدادگر برای کمک به مردم آسیب دیده و جلوگیری از گسترش این فاجعه فعالیت می کنند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

طبق مقررات، توليدكنندگان آب بسته‌بندي با استفاده از آب لوله‌كشي يا شهري موظفند عبارت "آب آشاميدني" را روي محصولات توليدي خود درج كنند.شاهرخ ظهيري ـ دبير انجمن توليدكنندگان آب معدني، در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، با بيان مطلب بالا افزود: در حال حاضر آب بسته‌بندي در دو نوع آب معدني و آب آشاميدني توليد و روانه بازار مي‌شود.وي با بيان اين‌كه آب معدني آبي است كه از عمق زمين چه بوسيله حفر چاه و چه به صورت چشمه خارج مي‌شود، خاطرنشان كرد: در فرآيند توليد آب معدني هيچ تغييري نبايد در تركيب آب و املاح حاوي آن صورت گيرد. در اين شرايط توليدكنندگان مي‌توانند عبارت "آب معدني" را روي بسته‌بندي محصولات توليدي قيد كند.
او خاطرنشان كرد: اما در آب آشاميدني، توليدكننده يا آب را از چاه خارج كرده و تغييراتي در تركيبات و املاح درون آن مي‌دهد يا آن‌كه از آب لوله‌كشي يا شهري استفاده مي‌كند كه در اين حالت بايد حتما عبارت "آب آشاميدني" روي بسته‌بندي محصول درج شود.
وي افزود: به هرحال مصرف‌كنندگان بايد از اين تفاوت‌ها آگاهي يافته و بدانند چه نوع آبي را با چه خواصي مصرف مي‌كنند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آبگير

هدف اصلي آبگير ، برداشت آب با بهترين كيفيت و بدون ماهي ، مواد شناور ، رسوبات درشت و مواد معلق نامطلوب ديگر است.ساختمان آبگير از يك لوله ساده مستغرق تا سازه هاي برجي پيچيده داراي دريچه ، آشغالگير ، شيرهاي كنترل ، پمپ ، تزريق كننده مواد شيميايي ، جريان سنج ،ساختمان اداري و كارگاه هاي تعميرات متغير مي باشد. اين واحد ممكن است جزء متعلقات سد يا واحدي جداگانه در محلي ديگر باشد.

انواع آبگيرهاي آب خام عبارتند از آبگيرهاي شناور ، مستغرق ، برجي ، ساحلي و اسكله اي  كه انتخاب نوع آبگير به خصوصيات و نوع منبع آب و كميت و كيفيت آب برداشتي بستگي دارد.

عوامل بسياري در مكان يابي آبگير آب خام موثر مي باشند. اين عوامل عبارتند از كيفيت آب ، عمق آب ، سرعت جريان آب ، پايداري پي ، قابليت دسترسي ، وجود نيروي برق ، نزديكي به تصفيه خانه ،خطر براي كشتيراني و اثرات زيست محيطي.

 آشغالگير

آشغالگير يك واحد عملياتي است كه مواد معلق را از آب حذف مي كند. آشغالگيرها بسته به اندازه منافذ به انواع درشت ، ريز و ميكرواسترينر دسته بندي مي شوند.آشغالگيرها در آبگير ، ايستگاه پمپاژ آب خام و يا تصفيه خانه نصب مي شوند.

 آشغالگير درشت

براي جلوگيري از ورود اجسام بزرگ به داخل سيستم انتقال آب ، دريچه هاي آبگير بايد به آشغالگير درشت يا ميله اي مجهز شوند. معمولا فاصله بين ميله ها cm 8-5 است.معمولا سرعت عبور آب از ميان آشغالگيرهاي درشت كمتر از cm/s 8 در نظر گرفته مي شود.

آشغالگير ريز : براي حذف اشياء كوچكتر كه به پمپ ها و ساير تجهيزات آسيب مي رسانند ، بكار مي رود. اين آشغالگيرها در آبگير و يا در ايستگاه پمپاژ آب خام نصب مي شوند.در سيستم هاي انتقال ثقلي ،آشغالگيرريز درتصفيه خانه آب استفاده مي شود . آشغالگير ريزمتشكل از تورهاي سيمي با منافذ مربعي شكل به ابعاد cm 5/0 تا 6/0 است. در طراحي آشغالگيرهاي ريز سرعت جريان آب در فضاي موثر cm 8/0- 4/0 در نظر گرفته مي شود. آشغالگيرهاي ريز ميزان بيشتري مواد معلق به دام خواهند انداخت ، بنابراين نصب تجهيزات تميزكننده خودكار براي آنها لازم مي باشد.

ميكرواسترينر

ميكرواسترينر حذف جلبكها از آبهاي سطحي راكد بكار مي رود. انعقاد آب خامي كه حاوي تعداد زيادي جلبك است، دشوار مي باشد. جلبكها معمولا شناورند ، زيرا جرم مخصوص آنها كمتر از 1 است. بنابراين نصب ميكرواسترينر پيش از واحد انعقاد ،عملكرد زلال سازها را بهبود مي بخشد. اگر آب خام پيش كلرزني شود، گونه هاي خاص از جلبك ها با تشكيل محصولات جانبي طعم و بوي نا مطبوع شديدي ايجاد مي كنند.حذف جلبكها قبل از پيش كلرزني و انعقاد ، اثرات سودمندي بر كنترل طعم و بو و كاهش THMs و ساير فراورده هاي جانبي كلرزني دارد. همچنين بعد از ريز ميكرواسترينر مقدار كلر مصرفي براي پيش كلرزني به مقدار زيادي كاهش مي يابد.ميكرواسترينر داراي يك بدنه استوانه اي شكل چرخان مي باشد كه با توري پارچه اي با منافذ ريز (كمتر از mµ 50 )پوشيده شده است . آب وارد استوانه شده و به صورت شعاعي به طرف بيرون حركت مي كند. ميكرواسترينر براي حذف جلبكها طراحي شده و قادر به حذف گل و لاي ، شن و ساير مواد ساينده نخواهد بود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

 - استخرهاي زلال ساز (اكسيلاتور):

اكسيلاتور يك واحد زلال سازي تحت شتاب است كه بر اساس گردش لجن كار مي كند در اين زلال ساز لجن بوسيله همزن به صورت سوسپانسيون و در حالت گردش نگه داشته مي شود.

 5-6-2- هنگام بهره برداري از استخرهاي زلال ساز شرايط ذيل مي بايست برقرار باشد:

   الف- استخر زلال ساز با ظرفيت اسمي مورد بهره برداري قرار گيرد.

   ب- ميزان مواد شيميايي منعقد كننده و كمك منعقد كننده تزريقي مي تواند در حد تشكيل لخته هاي خوب ( اقطار  3  ميلي متر ) تنظيم گردد.

   ج- حداكثر كدورت خروجي زلال ساز NTU 5 و حد مطلوب آن كمتر از NTU 2 مي باشد.

    د- ضريب چسبندگي لجن در حدود1 تا 2/1 مي باشد.

    ه- در صد غلظت حجمي سوسپانسيون در منطقه لخته سازي اوليه در حدود 7 تا 10 درصد مي باشد

    و- دور همزن آرام به صورتي تنظيم كردد كه ضمن تشكيل فلوك هاي خوب در صد حجمي نمونه هاي برداشتي  از سوسپانسيون لجن در رقوم هاي مختلف منطقه لخته سازي اوليه داراي تفاوت قابل ملاحظه اي نباشد.

    ز- عمق آب زلال شده در منطقه ته نشيني تا نزديك لبه قيف هاي جمع آوري لجن مازاد ادامه داشته و از آن به پايين را سوسپانسيون يك دست لجن پر كرده و لجن مازاد حاصل از تداوم فرآيند زلال سازي به آرامي در قيف هاي جمع آوري لجن مازاد سرريز شود.

    ح- سيستم نيمه اتوماتيك تخليه لجن به صورتي تنظيم شود كه پس از پر شدن قيف ها ايجاد اغتشاش و بالا آمدن توده لجن در سطح منطقه آب زلال فعال گرديده و تا زمان رفع موارد فوق به كار خود ادامه دهد.

    ط- pH آب زلال شده خروجي حتي الامكان برابر و يا نزديك به pHs باشد

    ي- افزايش دبي ورودي به هر زلال ساز مي بايست در هر 30 دقيقه كمتر از m₃/h 200 باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب