مرجع تخصصی آب و فاضلاب

استانداردهاي خروجي فاضلاب
( به استناد ماده 5 آيين نامه جلوگيري از الودگي آب )
مقدمه و تعارف
اين استاندارد به استناد ماده 5 آيين نامه جلوگيري از آلودگي آب و با توجه به ماده (3) همين آيين نامه و با همكاري وزارتخانه بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي ، نيرو ، صنايع ، معدن و فلزات ، كشور و كشاورزي توسط سازمان حفاظت محيط تهيه و تدوين گرديده است .
در اين استانداد تعارف و اصطلاحاتي كه به كار رفته است به شرح ذيل مي باشند .
•    آب سطحي : عبارت است از آبهاي فصلي يا دائمي ، درياچه ها طبيعي يا مصنوعي و تالابها .
•    چاه جاذب : عبارت است از حفر ه يا گودالي كه قابليت جذب داشته و كف آن تا بالاترين سطح ايستابي حداقل 3 متر فاصله داشته باشد.
•    ترانشه جذبي : عبارت است از مجموعه اي از كانال هاي افقي كه فاضلاب به منطور جذب در زمين به آنها تخليه شده و فاصله كف آنها از بالاترين سطح ايستابي حدالقل 3 متر باشد .
•    كنار گذر : كانالي است كه فاضلاب در بدون عبود از بخشي از تصفيه خانه يا كل آن به بخش ديگر و يا كانال خروجي هدايت كند .
•    نمونه مركب : عبارت است از تهيه يك نمونه 24 ساعته از نمونه هائي كه با فواصل زماني حداكثر 4 ساعت تهيه شده اند .
ملاحظات  كلي
1.    تخليه فاضلابها بايد بر اساس استاندار هايي باشد كه به صورت حداكثر غلظت آلوده كننده ها بيان مي شود و رعايت اين استانداردها تحت نظارت سازمان حفاظت محيط زيست ضروري است .
2.    مسئولين منابع آلوده كننده بايد فاضلابهاي توليد را با بررسي هاي مهندسي و استفاده از تكنولوژي مناسب و اقتصادي تا حد استانداردهاي تصفيه نمايد .
3.    اندازه گيري غلظت مواد آلوده كننده و مقدار جريان در فاضلابها بايد بلافاصله پس از آخرين واحد تصفيه اي تصفيه خانه و قبل از ورود به محيط انجام گيرد .
4.    اندازه گيري جهت تطبيق با استانداردهاي اعلام شده قبل از تاسيسات تصفيه فاضلاب بايد بر مبناي نمونه مركب صورت گيرد . در سيستم هائي كه تخليه ناپيوسته دارند اندازه گيري در طول زمان تخليه ملاك خواهد بود .
5.    لجن و يا ساير مواد جامد توليد شده در تاسيسات تصفيه فاضلاب قبل از دفع بايستي به صورت مناسب تصفيه شده و تخليه نهائي اين مواد نبايد موجب آلودگي محلی گردد.
6.    فاضلاب تصفيه شده بايد با شرايط يكنواخت و بنحوي وارد آبهاي پذيرنده گردد كه حداكثر اختلاط صورت گيرد .
7.    فاضلاب خروجي نبايستي داري بوي نامطبوع بوده و حاوي كف واجسام شناور باشد .
8.    رنگ و كدورت فاضلاب خروجي نبايد ظواهر طبيعي آبهاي پذيرنده و محلي تخليه را به طور محسوس تغيير دهد .
9.    روش هاي سنجش پارامترهاي آلوده كننده بر مبناي روشهاي ذكر شده در كتا ب خواهد بود .
10.    استفاده از سيستم سپتيك تانك و ايمهوف تانك با بكارگيري چاهها و يا ترانشه هاي جذبي در مناطقي كه فاصله كف چاه يا ترانشه از سطح آبهاي زير زميني كمتر از 3 متر مي باشد ممنوع است .
11.    ضمن رعايت استاندادهاي مربوطه خروجي فاضلابها نبايد كيفيت آب را براي استفاده هاي منظور شده تغيير دهد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آلاینده های آب وروشهای اندازه گیری  کیفیت آب

فعالیتهای مربوط به توسعه منابع آب تغییراتی را در محیط زیست بدنبال دارد . اثرات زیستمحیطی سیستم های توسعه منابع آب ، در ضمن مفید بودن می تواند مضر هم باشند . برای مثال مخازن سد ها اغلب بخشهائی از بستر سیل گیر رودخانه و نیز حوزه آبریز را تخریب می نمایند درحالیکه از طرف دیگر دریاچه ای بوجود می آورند و به این ترتیب بعضی از خصوصیات زیستمحیطی و اکولوژی این رودخانه ها در حوزه های آبریز از دست میرود . افزایش دمای زمین به این معنی است که سطح آب دریا بالا خواهد رفت و مناطق ساحلی و روخانه ها را غرقاب خواهد کرد و زندگی بیش از 100میلیون جمعیت را به مخاطره خواهد انداخت
گذشته از آن الگوی بارندگی ها بی تردید تغییر کرده و کشاورزی مختل می شود ، همچنین این تغییر الگو باعث می شود که طوفانها و گردبادها ، پرقدرت تر شده و موجب جاری شدن سیل شود . همینطور امکان دارد که نواحی گرم وخشک جهان کوچک تر شوند و آز آنجا که این دگرگونی ها سریع خواهد بود ، اکوسیستم های طبیعی یعنی زمینهای مرطوب یا زمینهای هموار و اصولا جانوران و گیاهانی که به زندگی در شرایط اب و هوائی معین خو گرفته اند ناگهان خود را با اوضاع متفاوت مواجه خواهند دید و همین مسئله باعث نابودی و انقراض بسیاری ازاین گونه های جانوری و گیاهی خواهد شد
- تخریب جزایر مرجانی ، صید بی رویه ماهی و آلودگی اقیانوسها ، فجایعی ساخته و پرداخته دست بشر است . مواد نفتی ، فاضلاب و رسوبات مواد شیمیائی ، کودهائی که بدرون دریا میریزند بدون شک ماهی ها و پرندگان دریائی را بیمار می سازد و مواد ناشی از پسماندها موجب رشد خزه های دریائی شده درنتیجه باعث نابودی حیات دریائی می گردد. از طرف دیگر آلودگی آبهای زیر زمینی ناشی از نشت و نفوذ شیرابه در جایگاههای دفن زباله ، از معضلات عمده ای است که مسائل بهداشتی زیستمحیطی عدیده ای را ایجاد نموده است . در اثر فعل و انفعالات و واکنشهای مختلف در درون گودالها و انبار های زباله و نزدیک بودن سطح بسته گودالها به آبهای زیر زمینی ، شیرابه به سهولت در این آبها نفوذ کرده و هرگونه مصارف آنی اب را غیر ممکن می سازد
این مسئله از آن جهت اهمیت بیشتری می یابد که جدا سازی مواد سمی ، صنعتی و بیماری زا ی مراکز بهداشتی درمانی ، از زواید شهری انجام می شود . و مراکز دفع زباله ، پذیرای هرگونه زوایدی می باشند . بطوری که این مواد با ایجاد تغییرات نامطلوب در خواص فیزیکی و شیمیائی و بیولوژیکی کیفیت آب را پائین می آورند . و گاهی نیز آلودگی ها زوال پذیرند و به آسانی تجزیه و تقلیل داده می شوند مانند مواد زائی کشاورزی ، حیوانی و … بعض زباله ها به اسانی یا هرگز تجزیه نمی شوند و انحطاط پذیرند مانند جیوه ، سرب ، پلاستیک ، و…که باید حتی المقدور از انداختن یا ریختن آنها در آب جلوگیری شود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سپتیک تانک(septic tank )

به طور کلی تصفیه فاضلاب در انباره های تعفن به طور ناقص انجام می گیردو آنهم برای جمعیتی محدود. این تصفیه ناقص تنها موجب می شود که دفع فاضلاب به زمین آسانتر انجام گرفته و دفع آن به منابع طبیعی در روی زمین زیان کمتری را به محیط زیست وارد سازد ولی در هر صورت دارای معایب یک تصفیه ناقص می باشد. سپتیک تانک از نظر کار خود نیز دارای این عیب است که قسمتی از مواد ته نشین شده در کف انبار به علت تعفن و تولید گازها همراه این گاز به سطح فاضلاب در انباره آمده و موجب اختلال در کار سپتیک تانک می شود. همچنین ممکن است این مواد همراه فاضلاب بیرون آید.
 
از جمله مشکلاتی که در جمع آوری فاضلاب خام در سطح روستاها وجود دارد عدم جریان کافی فاضلاب در لوله ها می باشد. این مسأله باعث می شود سرعت کافی در لوله ها بوجود نیامده و به علت کم بودن سرعت، مواد معلق در لوله رسوب و سیستم از کار بیفتد. پیرو همین نقطه ضعف سیستم های جمع آوری فاضلاب متداول بوده که تصمیم به جمع آوری فاضلاب ته نشین شده از مخازن سپتیک گردید. پساب خروجی از مخزن که مواد معلق خود را در مخزن از دست داده است قادر خواهد بود با سرعت و شیب کمتری بدون مشکل در فاضلابروها جریان یابد.
 قابل توجه است که فاضلابروی ساختمان که عمل جمع آوری فاضلاب تولیدی و انتقال آن را تا مخزن سپتیک عهده دار است بر اساس فاضلابروهای متداول طراحی می شوند بنابراین لازم است که به مسأله حداقل سرعت و شیب در این فاضلابروها دقت شود. در صورتی که بتوان به حل این مسأله فائق شد و از طرفی بتوان موقعیت مخزن را طوری انتخاب نمود که چند خانه را با هم سرویس دهد می توان فاضلاب چند خانه را جمع آوری و به مخزن سپتیک انتقال داد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

کمپوست چیست ؟
مقدمه
محل های دفن زباله در سر تا سر جهان سر زیر شدن است . دیگری به آسانی نمی توان مکانی برای دفن زباله پیدا کرد . بنابراین انسان می خواهد که محل های دفن زباله کنونی را نگه داشته و روش های جایگزینی مقابله با زباله را گسترش دهند . یک به یک ما از مقابله خلاقانه با آشغال های حیاطمان عاجز شده ایم و شهرها دیگر قابلیت حمل برگ ها و علف های چیده شده را ندارند .
تقریباً یک سوم فضای محل های دفن زباله با مواد زائد آلی حاصل از حیاط ها و آشپزخانه های ما احاطه شده است . حالا فرض کنیم که بتوانیم از این منبع عظیم به عنوان مواد اولهی تهیه ماده ای استفاده کنیم که باعث پویایی و حاصلخیزی خاک شده و سهم عمده ای در سر سبزی محیط اطراف ما و از همه مهمتر ازدیاد محصولات کشاورزی شود . 
ملاحظه می نمائید که این مطلب یکی از مهمترین شاخه های صنعت در طی سالیان اخیر می باشد .
موضوع پروژه اینجانب در باره کمپوست یعنی ماده حاصله از فرآیند تبدیل زباله به ماده ای است که می تواند کمک شایانی به جامعه بشری در زمینه کشاورزی کند .

     
کمپوست چیست ؟ ( تعاریف و توضیحات اولیه درباره کمپوست )
کمپوست عبارت است از بقایای گیاهی و حیوانی زباله های شهری یا لجن فاضلاب است که تحت شرایط پوسیدگی قرار گرفته باشند . بطوریکه مواد سمی آن از بین رفته مواد پودر شده و شکل اولیه خود را از دست داده باشند .
برای تهیه کمپوست می توان از بقایای چوب بری ها ، زباله شهری ، بقایای کشتارگاه ها و کارخانه های کنسرو ماهی ، لجن فاضلاب و اجساد گیاهان پست غیر آوندی استفاده کرد .
بطور کلی کمپوست از نظر مواد غذایی ضعیف هستند (‌به استثنای بقایای کشتارگاه ها و کارخانه های کنسرو ماهی که از نظر ازت قوی می باشند . )
کمپوست محصول یک فرآیند بیوتکنولوژیکی و به عبارت دیگر استحاله مواد آلی است که توسط تعداد کثیری میکرو ارگانیزم های هوازی گرما دوست در داخل توده ای زباله در مجاورت حرارت و رطوبت و اکسیژن انجام می گیرد و با ایجاد 60 تا 75 درجه سانتیگراد گرما و تشکیل آنتی بیوتیک ها در حین عمل پاستورایزاسیون انجام گرفته و عوامل بیماری زا و بذر علف های هرز از بین می رود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

عوامل مولد طعم وبو در آب آشامیدنی(Tastesond/or odours indrinking water)
عامل مولد طعم وبو در آب آشامیدنی در نتیجه فرایندهای طبیعی یا غیر طبیعی در آب ،ایجاد طعم وبو می کند .مهم ترین این عوامل رشد میکروبی ومتابولیسم میکروبی است.
  مهمترین عوامل طعم وبو :
1-فعالیت بیولوژیکی میکروارگانیسم ها در منبع آب «بلاخص جلبک ها» .
2-موادی که برای گندزدایی آب مورد استفاده واقع می شود مثل کلر وترکیبات آن .
3-فعالیت های بیولوژیکی در شبکه توزیع آب مثل باکتری های آهن.
طعم وبویی که در آب ایجاد می شود معمولا در اثر دو ترکیب عمده است که عبارتند از :
ژئوزمین ،متیل ایزوبورنئول«MIB».این دو ترکیب در اثر فعالیت میکروبی وتجزیه سلولی میکروارگانیسم هایی چون جلبک ها در آب آزاد می شوند.
 میکروارگانیسم های تولید کننده ژئوزمین ومتیل ایزوبورنئول:
1-اکتینومیست ها مثل استرپتومایسز،نوکاردیا  و میکروبسیپرا
2-سیانوباکترهامثل اوسیلاتوریا،آنابنا وآفانیزومنون
3-گونه های خاصی از سایر جلبکها

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

شاخص های مدفوعی آلودگی آب:
1-کل کلیفرم ها«TC»:
باکتری های میله ای گرم منفی هستند که هوازی وبی هوازی اختیاری بوده ،اسپور تولید نمی کنند وقادرند قند لاکتوز را در دمای 37درجه سانتی گراد ظرف حداکثر 48ساعت تخمیر کرده وگاز تولید کنند .
کلیفرم ها شامل گونه های مختلف:اشرشیاکلی،کلبسیلا،انتروباکتر،سیتروباکتر،سراتیا،یرسینیا،هافنیا می شود باشد.
2-کلیفرم های مدفوعی یا کلیفرم های گرماپای «FC»:
کلیفرم هایی هستند که قادرند قند لاکتوز را در دمای 5/44درجه سانتی گراد در مدت 24ساعت تخمیر کنند.
از مهم ترین کلیفرم های مدفوعی می توان به اشرشیا کلی ،کلبسیلا پنومونیه اشاره کرد.
3-استرپتوکوک های مدفوعی «FS»:
از مهم ترین آنها می توان فکالیس ،بوویس،آویوم،اکوئینوس را نام برد .اگر وارد محیط شوند تکثیر نمی کنند ودسته ای از آنها به نام انتروکوک ها «فیکالیس وفاسیوم» می توانند به عنوان شاخصی برای رد یابی ویروس ها در لجن وآب دریا به کار بروند.با داشتن نسبت کلیفرم مدفوعی به استر پتوکوک مدفوعی می توانیم منشاءآلودگی آب را پیدا کنیم.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

جنبه های میکروبی حائز اهمیت آب آشامیدنی

سالیانه 2.1میلیون مرگ در اثر اسهال در جهان به وقوع می پیوندد که 65درصد از این مرگ ها مربوط به آب ناسالم وغیر بهداشتی است.
 
بیماریهای منتقله توسط آب آشامیدنی
پاتوژن ها یا انگل های آب آشامیدنی
الف-پاتوژن ها ی باکتریایی:
مدفوع انسان در هر گرم 1012باکتری دارد که 9درصد وزن مدفوع را تشکیل می دهد.از مهم ترین باکتریهای پاتوژن که در صورت ورود به منابع آب ایجاد بیماری می کند که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سالمونلا:
غالب ترین باکتریهای پاتوژن در فاضلاب هستند وبیماریهای تیفوئید «حصبه»،پاراتیفوئید«شبه حصبه»وگاستروانتریت در انسان ایجاد می کند. از مهم ترین گونه های آن می توان به سالمونلا تیفی ،سالمونلا انتر یتیدیس وسالمونلا تیفی موریم اشاره کرد .
شیگلا:
عامل دیسانتری باکتریایی «اسهال باسیلی»است .این بیماری از تماس مستقیم آب وغذا منتقل می شود .دز کم آن باعث ایجاد بیماری می شود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب