مرجع تخصصی آب و فاضلاب

کشور هندوستان در دوره داریوش از کشورهای امپراطوری ایران بود، ولی سلاطین محلی داشت. داریوش فقط بر منطقه ی سند و پنجاب حکومت داشت و در این منطقه در مدتی کوتاه، دوبار قحطی شد و در فصل تابستان که فصل «برسات» یعنی فصل باران، باران نبارید، در حالی که رودهای پر آب که از کوه های شمال هندوستان سرچشمه می گرفت در کشور جاری بود و به سوی دریا می رفت.
داریوش تصمیم گرفت که برای مبارزه با قحطی در هندوستان مبادرت به یک اقدام اساسی کند و یک آب شناس برجسته به نام «استیلاکس» را که در سازمان آب ایران کار می کرد و از لحاظ نژادی یونانی بود، با یک هیئت به هندوستان فرستاد تا اینکه رود بزرگ سند را مورد معاینه قرار بدهد و گزارشی تهیه نماید مشعر بر اینکه در چه قسمت ها از آن رود بزرگ و پرآب می توان سد ساخت.
یکی از قسمت های جالب توجه و شگفت آور گزارشی که راجع به رودخانه سند، از طرف استیلاکس به داریوش تقدیم شد این می باشد که استیلاکس مواضع رودخانه سند را در طول آن رودخانه از روی نصف النهار بابل اندازه گیری کرده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

موقعیت جغرافیایی و حوزه آبگیری

تصفیه خانه آب شماره يك در جنوب غربی مشهد در کوی آب و برق واقع و در خرداد ماه سال 1370 به بهره برداری رسیده است. ظرفیت اسمی تصفیه خانه 96.000 مترمکعب در شبانه روز است که از سد کارده در فاصله 40 کیلومتری شمال شرقي مشهد آبگيري مي نمايد . آب سد به صورت ثقلي با استفاده از لوله های 800 ميليمتري چدن داکتیل به طول 46 كيلومتر به تصفيه خانه انتقال مي يابد .
   

فرآیند تصفیه آب

در اين تصفيه خانه از سيستم پلساتور جهت تصفيه آب استفاده شده و شامل مراحل زير مي باشد:

  ● کلر زنی مقدماتی در بندهای انحرافی سد كارده .
  ● کلرزنی ابتدائی در ورودی تصفیه خانه .
  ● افزودن مواد شیمیائی و اختلاط سریع .
  ● اختلاط آرام ، انعقاد و ته نشینی در پلساتورها .
  ● فیلتراسیون .
  ● کلرزنی انتهائی .
   
مراحل شش گانه فرآیند تصفیه آب به وسيله دستگاههای کنترل و اندازه گیری بصورت نیمه اتوماتیک راهبري مي گردد واطلاعات آنها پس از انتقال به اتاق کنترل به صورتهاي مختلف زیر نمایش داده مي شوند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

موقعیت جغرافیایی و حوره آبگیری

تصفیه­ خانه آب شماره 2 آب مشهد در جنوب شهر مشهد و در کیلومتر 8 جاده قدیم مشهد نیشابور و به فاصله 3 کیلومتری از جاده و در مجاورت بند انحرافی طرق و کارخانه لوله­سازی قرار دارد ظرفیت اسمی تصفیه­ خانه 96000 مترمکعب در شبانه­ روز معادل 4000مترمکعب درساعت است .آب مورد نیاز از سد طرق در جنوب غربی مشهد و در فاصله حدوداً 10 کیلومتری تصفیه­ خانه تأمین می­گردد . آب به­ صورت ثقلی و در مسیر رودخانه به بند انحرافی طرق می­رسد و از آنجا به تصفیه­ خانه پمپاژ می­شود .
1-1 :بند انحرافی طرق :
بند انحرافی که از نوع بتنی می­باشد وظیفه آن کنترل آب و انتقال آن به مسیرهای کانال­های آبگیری کشاورزان و آبگیری مصارف شرب وتقسیم  به میزان مورد درخواست می­باشد تاسیسات بندانحرافی شامل : تعدادی دریچه برقی و کانال بتنی جهت هدایت آب به مسیرهای مورد نظراست .یک کانال  به منظور بای­پاس و تخلیه کامل آب بند انحرافی و یا زمانی­که سیلاب شدید است به منظورجلوگیری از  ته­نشین شدن گل و لای داخل بند باز و بست می­شود . دریچه بعدی مخصوص تنظیم آب ارسالی به سمت کانال آبگیری کشاورزان که در آن مدول تنظیم نصب است می­باشد ویک  دریچه مخصوص تنظیم آب ارسالی به سمت خط مکش ایستگاه پمپاژ و انتقال به تصفیه­ خانه می­باشد

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

هيات ‌وزيران در جلسه مورخ ۱۱/۳/۱۳۸۴ بنا به پيشنهاد شماره ۳۳/۳/۱/۳۸۱۰ مورخ ۳/۹/۱۳۸۳ وزارت كشور و به استناد ماده (۶) قانون احداث تونل مشترك تاسيسات شهري ـ مصوب ۱۳۷۲ـ ، آيين‌نامه اجرايي قانون يادشده را به شرح زير تصويب نمود:

آيين‌نامه اجرايي قانون احداث تونل مشترك تأسيسات شهري

ماده۱ـ در اين آيين‌نامه كلمات و عبارات زير در معاني مشروح مربوط به كار برده مي‌شود.
الف ـ شهـرجديد: شهـري كه به استناد ماده (۱) قانون ايجاد شهرهاي جديد ـ مصوب ۱۳۸۰ـ ايجاد مي‌گردد.
ب ـ توسعه شهرها: شامل سطوحي از شهر كه براساس طرحهاي توسعه شهري اعم از طرح جامع و هادي، در درون محدوده قانوني شهر قرار مي‌گيرد.
ج ـ تونل مشترك تأسيسات شهري: تونل دسترسي، تمركز و تجميع خطوط تأسيسات زيربنايي كه جايگزين شبكه‌هاي دفني يا هوايي، در اجراي تأسيسات زيربنايي شهري شده و برنامه‌ريزي، طراحي و اجرا مي‌گردد.
د ـ آماده‌سازي: عبارت است از عمليات موضوع بند «الف» ماده (۲۲) آيين‌نامه اجرايي قانون زمين‌شهري موضوع تصويب‌نامه شماره ۲۰۰۵۳/ت۱۷۹هـ مورخ ‌۲۹/۴/۱۳۷۱ هيئت‌وزيران.
هـ ـ تأسيسات شهري: موضوع اين آيين‌نامه آن قسمت از شبكه‌هاي شهري اسـت كه توسـط سـازمـانها و شركتـهاي متـولي خـدمات آب (شـرب و غـيرشرب و آتش‌نـشاني) فـاضـلاب (خانـگي و صنـعتي)، بـرق، فيـبرهاي نوري، تلفـن، كابـلهاي تلويزيوني و آنتن، سيستم اطلاع‌رساني شهري و كنترل ترافيك، آبهاي سطحي و خام و ساير خدماتي كه مستلزم حفاري در سطح شهر و يا نصب پايه‌ها و شبكه‌هاي روي سطح شهر مي‌باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اختصاصات فیزیکی آب
كل جامدات محلول  Total Dissolved Solids                  

كل جامدات محلول ( TDS )[1] موجود در آبهاي طبيعي، به علت وجود نمكهاي غيرآلي می باشد. در رودخانه ها و درياچه ها غلظت ;TDS با توجه به زمان سال، شرايط جغرافيايي محل،‌ آب و هوا و تخليه فاضلابها تغيير خواهد كرد. طبقه بندي آبها به صورت شيرين، لب شور، شور و آب دريا معمولاً بر اساس ميزان TDS صورت گرفته است. غلظت TDS در درياچه ها و رودخانه ها معمولاً كمتر از  mg/L 200  است.TDS   معيار سالم يا  ناسالم بودن آب نيست; بلكه به استاندارد ثانويه يا جنبه زيبايي شناختي آن مربوط مي شود.  EPA[2] حداكثر TDS در آب آشاميدني را mg/L 500 توصيه مي كند; بيشتر از اين مقدار، آب مزه شور خواهد داشت. حد بالاي توصيه شده TDS براي آب كشاورزي، mg/L 1500 است.] 5[
هدايت الكتريكي    Electrical Conductivity                

هدايت الكتريكي) EC ([3]يا هدايت ويژه آب، به TDS مربوط مي شود كه از شاخصهاي مهم در تعيين كيفيت آب مي باشد. هدايت الكتريكي در تعيين كيفيت آبهاي سطحي، آبهاي تصفيه شده در تصفيه خانه ها، مخازن آب و فاضلابها كاربرد دارد.

اين پارامتر معياري از توانايي آب براي هدايت جريان الكتريسيته است كه به صورت ميكرو زيمنس بر سانتيمترگزارش مي شود. چون جريان الكتريكي در يك محلول توسط يونهاي موجود در آن انتقال داده مي شود; با افزايش TDS هدايت الكتريكي نيز افزايش مي يابد. بسته به غلظت TDS، اين ارتباط تقريباً خطي بوده و براي شرايط گوناگون، بايد جداگانه تعيين شود.

اين رابطه طبق معادله زير بيان مي گردد
EC  *  TDS = K
كل جامدات محلول       mg/L = TDS
هدايت الكتريكي     mho/cmµ =EC
ثابت =K 
مقدار K   بسته به ميزان TDS و دماي آب بين 0.5  تا  0.9  متغير است. مقدار معمول K  براي بيشتر آبها 0.64 است.
کدورت و سختي

كدورت:کدورت آب اغلب به واسطه وجود مواد معلق و کلوئیدی در آن مانند: رس، مواد آلي و غير آلي بسيار ريزو ميكروارگانيزم ها ايجاد مي شود. كدورت نماد خواص نور شناختي آب است كه سبب جذب يا پراكنش نور مي شود. درجه کدری آب را اغلب بدین روش تعیین می کنند که در کف استوانه ای به قطر 25 میلیمتر، حروف استاندارد شده ای قرار می دهند; سپس در آن، آب مورد آزمایش را تا ارتفاعی می ریزند که دیگر خط نام برده خوانا نباشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تعريف غشاء

غشاء لايه‌اي است نازك، كه مي‌تواند اجزاي يك سيال را به طور انتخابي از آن جدا كند. به عبارت ديگر غشاء وسيله‌اي است كه جداسازي مواد را عمدتاً بر اساس اندازه‌‌‌هاي مولكولي آنها ممكن ﻣﻲسازد. البته در اين فرآيند علاوه بر اندازه، عوامل ديگري نيز دخالت دارند.

در يك فرآيند غشايي عموﻣﴼ دو فاز وجود دارند كه به وسيله فاز سوم (غشاء) به طور فيزيكي از يكديگر جدا شده‌اند. غشاء انتقال جرم بين دو فاز را كنترل ﻣﻲنمايد. فازها به صورت مخلوطي از اجزاء ﻣﻲباشند. در اين حالت يكي از اجزاء موجود در مخلوط بيش از سايرين از غشاء عبور مي‌کند. به عبارت ديگر غشاء نسبت به يكي از اجزاء انتخاب‌گر‌‌‌(1) است. در اين صورت انتقال آن جزء از يك فاز به فاز ديگر توسط غشاء انجام خواهد شد. به اين ترتيب يكي از فازها غني از آن جزء و ديگري از آن تهي ﻣﻲگردد.

به طور خلاصه عملکرد يک غشاء توسط دو خاصيت به نام‌هاي تراوش‌پذيري[2]  و انتخابگري يا انتخاب‌پذيري [3] ارزيابي مي‌شود. بسياري از مواد كه تصور نمي‌شود غشاء باشند (به عنوان مثال پوشش‌‌هاي محافظ يا مواد بسته‌‌بندي)، داراي خواصي هستند كه منطبق بر خاصيت غشاء است و در واقع غشاء ﻣﻲباشند. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت که تمام موادي كه به عنوان غشاء عمل ﻣﻲكنند يك خاصيت كلي دارند و آن اين است كه مواد مختلف را به طور انتخابي از خود عبور ﻣﻲدهند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تصفيه آب در پالايشگاه گاز


ناخالصي هاي موجود در آب :

آب خالص در طبيعت به دليل ويژگيهاي حلاليت بالاي آن ، وجود ندارد و داراي ناخالصي هاي گوناگون مي باشد ناخالصي هاي آب را به سه دسته كلي مواد جامد محلول ، مواد جامد معلق و كلوئيدي و گازها دسته بندي مي نمايند.
مواد غير محلول و معلق :
ذرات ريز و درشت مواد غير محلول و معلق در آب داراي اهميت بسيار متنوع مي باشند اين مواد معلق سبب كدورت آب مي شوند. برخي از اين ذرات كه درشت تر هستند داراي قابليت ته نشيني مي باشند و با حذف آنها آب شفاف تر مي گردد و برخي ديگر از اين ذرات معلق قابليت ته نشيني بسيار كمي دارند و براي ته نشيني نياز به زمان طولاني دارند و يا اينكه به طور كلي غير قابل ته نشيني هستند برخي از اين مواد معلق عبارتند از :
1) ذرات ريز خاك و سنگ و مواد تشكيل دهنده بستر رودخانه ها كه در اثر فرسايش زمين ايجاد شده اند.
2) موجودات ريز زنده ( ميكروارگانيزم ها) مانند باكتري ها
3) سيليس كلوئيدي ، كلوئيدها ، سوسپانسون ها و امولسيون ها
در اينجا به دليل اهميت موضوع ، اشاره اي به محلول هاي حقيقي ، سوسپانسيون ، امولسيون و كلوئيدي مي گردد.
هرگاه ذرات بسيار ريز يك جسم در بين ذرات جسم يا اجسام ديگر پراكنده گردد ، مجموعه حاصل سيستم پراكنده ناميده مي شود در بين اين سيستم بيشتر سيستم يا دستگاهي مورد بررسي مي باشد كه در آن حلال ، مايع مي باشد زيرا اين سيستم در تصفيه آب اهميت بيشتري دارند كه معمولا به آنها محلول گفته مي شود . خواص چنين محلول هايي در درجه اول به بزرگي ذرات حل شده يا پراكنده شده بستگي دارد كه بزرگي ذرات ميزان پايداري آنها را تعيين مي كند. اگر اندازه اين ذرات بزرگتر از اندازه مولكول ها باشد ، سيستم ناپايدار بوده و ذرات پراكنده مي شوند و به سهولت جدا و بنابر چگالي خود دربالا يا پايين دستگاه جمع مي شوند اينگونه سيستم ها يا دستگاهها را سيستم هاي معلق مي گويند كه ممكن است از نوع سوسپانسيون يا امولسيون باشند ولي اگر كاملا پايدار يا مدت طولاني پايدار باشند به محلول هاي واقعي معروف مي باشند . ذرات جامد معلق در مايع را سوسپانسيون و مايع معلق در مايع را امولسيون مي گويند اين ذرات داراي ويژگيهاي زير مي باشند :
1) كم كم در سطح حلال و يا ته ظرف يعني زير حلال جمع مي شوند.
2) از پرده اسمزي عبور نمي كنند و اكثرا از كاغذ صافي هم عبور نمي كنند.
3) اين ذرات با چشم ديده نمي شوند ولي با ميكروسكوپ هاي معمولي قابل مشاهده مي باشند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب