مرجع تخصصی آب و فاضلاب

استاندارد 1011 آب

ویژگیهای میکروبیولوژیکی آب

مقدمه

مطالعات همه گیر شناسی[1]بیانگر این مسئله است که مصرف آب آلوده چه بصورت مستقیم و چه از طریق استفاده از آن برای مقاصد بهداشت فردی یا تفریح می تواند سلامت انسان را به خطر بیاندازد. لذا برقراری ضوابط و استانداردهائی به منظور ارتقاء سطح بهداشت و پیش گیری از بیماریها ضروری است.

هدف:

1- هدف از تدوین این استاندارد تعیین ویژگیهای میکروبیولوژیکی آب آشامیدنی و آب مصرفی استخرهای شنا می باشد.

 2- تعاریف 

2-1 کلیفرم ها [2]

 منظور از کلیفر م ها باسیل های گرم منفی، بدون اسپور، هوازی و بی هوازی اختیاری است که ساکن روده بزرگ انسان و حیوانات خونگرم بوده و قادر به تخمیر قند لاکتوز و تولید اسید و گاز در دمای 35 تا 37 درجه سلسیوس می باشد.

2-2 کلیفرم های گرماپای [3]

همان کلیفرم های تعریف شده در بند 2-1 هستند که قادر به تخمیر قند لاکتوز تولید اسید و گاز در دمای 44 تا 45 درجه سلسیوس نیز می باشند . بیشتر شامل گونه های اشرشیاکلی کلبسیلا، آنتروباکترو وسیتروباکتر است.

2-3 اشرشیاکلی[4]

 آن دسته از کلیفرم های گرماپای هستند که در دمای 44 تا 45 درجه سلسیوس قادر به تولید اندول از تریپتوفان  هستند.

 2-4- آلودگی آب آشامیدنی :

 بطور کلی آب خام حاوی دو دسته میکروارگانیسم است. دسته اول که میکروارگانیسم های دائمی [5](پایا) نامیده می شوند به طور طبیعی ساکن آب بوده، دارای نیازهای غذایی کمی هستند و بیشتر شامل باکتری های گرم منفی مانند گونه های اسینتو باکتر[6] فلاووباکتریوم [7] ، کرومو باکتریوم [8] می باشد. دسته دیگر که میکروارگانیسم های گذرا[9]نامیده می شوند از محیط اطراف (از طریق خاک، انسان یا حیوان) به آب انتقال می یابند و میکروارگانیسم های بیماری زا در این دسته قرار
می گیرند. میکروارگانیسم هائی کـه از طریق خوردن آب آلـوده ایـجاد بیـمـاری
مي كنند شامل گونه هاي سالمونلا، شیـگلااشرشیاکـلی،ویبـــریوکلرا[10]،کمپیلوباکترژژونی[11]کریپتوسپوریدیوم[12]  آنتامباهیستولیتیکا [13]وژیاردیا [14]، بالانتیدیوم کلی [15]، و آسکاریس [16]، می باشد.  

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

روشها و اقدامات اصلی و ضروری تصفیه آب درمحل مصرف در شرایط اضطراری :

1-     جوشاندن :

جوشاندن اولین روش گندزدایی آب شرب بوده است و مطمئن ترین روش برای حذف تمام انواع عوامل بیماری زا به ویژه در منابع آب سطحی و آب چاهها است . با جوشاندن آب به مدت 3 دقیقه در سطح تراز دریا ، 5 تا 20 دقیقه بسته به ارتفاع از سطح دریا، اکثر عوامل بیماری زا حذف می شود . آب جوشیده شده را در ظرف دربسته به مدت 24 ساعت می توان نگهداری نمود.

2-   گندزدایی با کمک نور خورشید :

گندزدایی با نور خورشید اغلب از جمله روشهای ساده ، در دسترس و بدون نیاز به تجهیزات پیچیده و قابل اجرا درمحل مورد نیاز است بطری پلاستیکی شفاف از جنس (PET) مانند بطری های نوشابه خانواده مهم ترین وسیله مورد نیاز برای این روش است . ابتدا باید بطری ها را با آب و مایع ظرف شویی شستشو دهید و سپس 3 بطری را از آب پر نموده و 20ثانیه تکان داده و سپس بقیه بطری را از آب پر نمایید . بطریها باید به حالت افقی روی پشت بام در معرض نور خورشید قرار گیرد و پس از 6 ساعت تابش نور خوشید اغلب میکروبهای بیماری زا از بین می رود . برای موثر بودن این روش بهتر است آبهای با کمترین کدورت استفاده شوند . آب گندزدایی شده به این روش را تا 48 ساعت می توان نگهداری نمود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

كيفيت باكتريولوژي آب آشاميدني را ميتوان از طريق نمونه هاي متوالي كه در طول مدت زمان معيني جمع آوري شده، ارزيابي نمود. خطر عمده اي كه همراه آب آشاميدني مي باشد، عبارتست از احتمال آلودگي آن بوسيله فاضلاب يا مدفوع انساني، اگر چنين آلودگي رخ داده باشد ممكن است آب باعث انتقال باكتري هاي بيماريزا روده اي گردد با آنكه روشهاي جديد باكتريولوژيك امكان تعيين باكتري هاي بيماري زا را در آب به وجود آورده، ولي جدا كردن آنها از نمونه هاي آب آشاميدني به صورت روزمره عملي نيست.

دلايل استفاده از كليفرم روده اي به عنوان شاخص معرف آلودگي آب به فاضلاب انساني عبارتند از:

تعداد (غلظت): تعداد بالاي اين باكتري هادر روده (روزانه هر نفر 100 تا 400 ميليارد كليفرم دفع مي كند)، به طوري كه حتي در اثر رقيق شدن هاي مكرر هم، مي توان اطمينان داشت كه اگر هر نوع باكتري در نمونه باشد، حتماً كليفرم روده اي هم وجود دارد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

معمولاً روش هاي ساده دفع فاضلاب در اجتماعات كوچك، استفاده از سپتيك تانك  و ايمهاف تانك ميباشد. همچنين روش دفع فاضلاب به طريقه سنتي با استفاده از چاه جاذب در اجتماعات كوچك و حتي در اجتماعات بزرگ به صورت تك خانواري يا چند خانواري مورد توجه است. كه مختصراً به شرح آنها مي پردازيم.

سپتيك تانك ساده ترين نوع تصفيه خانه تك واحدي است. كه تصفيه فيزيكي و بيولوژيكي به كمك باكتري هاي بي هوازي به طور همزمان در آن انجام مي گيرد و براي اجتماعاتي كه ظرفيت توليد فاضلاب آنها معمولاً حداكثر تا 400 مترمكعب در شبانه روز باشد، مورد استفاده قرار مي گيرد.

سپتيك تانك متشكل از يك انباره سرپوشيده اي است، كه معمولاً با بتون ساخته و در زير خاك مدفون ميباشد. فاضلاب پس از ورود به انباره به علت كاهش سرعت جريان، قسمتي از مواد معلق خود را به صورت ته نشيني از دست مي دهد، و از سوي ديگر انباره خارج ميشود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

سنگ کف سالم و تمیز است  و کفشوی کف سالم بوده و مجهز به توری حشره گیر میباشد .

پوشش دیوار انبار  از جنس مصالح مقاوم ، سالم و قابل شستشو می باشد .

پوشش سقف از جنس مصالح مقاوم و سالم می باشد .

جهت شستشو محیط انبار شیرآب در انبار یا نزدیکی آن وجود دارد .

قفسه ها از دیوار حداقل 10 سانتی متر و از کف 20 سانتی متر فاصله دارند و طبقات از جنس سالم و زنگ نزن هستند .

سطل های زباله به تعداد و حجم مناسب وجود داشته، درب دار بوده و داخل آنها کیسه های پلاستیکی قرار داده می شود .

نظافت انبار ها در حد مطلوب می باشد و اصول انبارداری رعایت شده است .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

روز جهانی آب در سال ۲۰۰۶ با شعار "آب و فرهنگ"مجمع عمومی سازمان ملل كه در ۲۲ دسامبر سال ۱۹۹۲ برگزار شد، روز ۲۲مارس هر سال برابر با دوم فروردین ماه را به نام روز جهانی آب اعلام كرد كه شروع آن از سال ۱۹۹۳ به بعد بود.در پیروی از پیشنهادات كنفرانس محیط زیست و توسعه سازمان ملل، كشورها دعوت به اختصاص روزی به عنوان "روز جهانی آب" كه از نظر ملی مناسب بوده و برای گردآوری و تمركز فعالیت هایی نظیر ارتقای آگاهی های عمومی از طریق انتشار و انتقال مستندات، سازماندهی كنفرانس ها، میزگردها، سمینارها و نمایشگاه های مرتبط با منابع طبیعی، تامین و توسعه منابع آب و به كارگیری توصیه های كنفرانس یاد شده، استفاده می شود، شده اند.
داشتن یك روز مرتبط با آب، یك فعالیت اساسی و مؤثر برای جلب و تمركز توجه جهانی و افكار عمومی به ارتقای آگاهی در مورد اهمیت حفظ منابع آب و تأمین آب آشامیدنی در جهان است.
روز جهانی آب، همچنین به منظور افزایش مشاركت و همكاری بین دولت ها و مؤسسات بین المللی، سازمان های غیردولتی و بخش های خصوصی در تشكیلات تمام فعالیت هایی كه مرتبط با مشكلات تأمین آب، تصفیه آب و فاضلاب می باشند، بسیار مفید و مؤثر بوده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

محیط های کشت
کشت وتکثیر باکتریها در محیط های مصنوعی از مهمترین روشهای تشخیصی در باکتر ی شناسی است . برای کشت موفق باید شرایط مناسب برای رشد باکتری فراهم گردد. ازجمله این شرایط مواد غذایی- حرارت-رطوبت کافی- نمک- PH مناسب- حضور یاعدم حضوراکسیژن می باشد. محیط های كشت را متناسب با نوع آزمایش می‏توان به دو صورت مایع و جامد تهیه كرد.

           
۱- محیط كشت مایع :
 محیط های مایع به علت نداشتن آگار در تركیب خود به صورت جامد در نیامده و متناسب با نوع میكروارگانیسم و آزمایشهای مورد نظر می‏توان آنها را در لوله‏های آزمایش ـ ارلن مایر و یا ظروف دیگر مورد استفاده قرار داد.
 ۲.محیط كشت جامد :                
 محیط های جامد  به علت دارا بودن آگاردر تركیب خود به صورت جامد بوده و متناسب با میكروارگانیسم ها و آزمایش های مورد نظر می‏توان آنها را در لوله - ظروف پتری(پلیت)و یا ظروف دیگر مورد استفاده قرار داد . البته محیط های نیمه جامد نیز وجود دارد.که میزان آگار آن نسبت به محیط های جامد کمتر است.مثل SIM
 كشت های جامد در لوله را می‏توان به صورتهای زیر تهیه كرد :
۱. کشت های عمقی Stab Cultures :
حدود 5 الی 10 میلی لیتر از محیط كشت را در لوله آزمایش ریخته و به طور عمودی می‏گذارند تا محیط بسته شود. سپس میكروارگانیسمها را توسط سوزن كشت(آنس) به طور عمقی در مركزاین محیط كشت می‏دهند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب