مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تعريف غشاء

غشاء لايه‌اي است نازك، كه مي‌تواند اجزاي يك سيال را به طور انتخابي از آن جدا كند. به عبارت ديگر غشاء وسيله‌اي است كه جداسازي مواد را عمدتاً بر اساس اندازه‌‌‌هاي مولكولي آنها ممكن ﻣﻲسازد. البته در اين فرآيند علاوه بر اندازه، عوامل ديگري نيز دخالت دارند.

در يك فرآيند غشايي عموﻣﴼ دو فاز وجود دارند كه به وسيله فاز سوم (غشاء) به طور فيزيكي از يكديگر جدا شده‌اند. غشاء انتقال جرم بين دو فاز را كنترل ﻣﻲنمايد. فازها به صورت مخلوطي از اجزاء ﻣﻲباشند. در اين حالت يكي از اجزاء موجود در مخلوط بيش از سايرين از غشاء عبور مي‌کند. به عبارت ديگر غشاء نسبت به يكي از اجزاء انتخاب‌گر‌‌‌(1) است. در اين صورت انتقال آن جزء از يك فاز به فاز ديگر توسط غشاء انجام خواهد شد. به اين ترتيب يكي از فازها غني از آن جزء و ديگري از آن تهي ﻣﻲگردد.

به طور خلاصه عملکرد يک غشاء توسط دو خاصيت به نام‌هاي تراوش‌پذيري[2]  و انتخابگري يا انتخاب‌پذيري [3] ارزيابي مي‌شود. بسياري از مواد كه تصور نمي‌شود غشاء باشند (به عنوان مثال پوشش‌‌هاي محافظ يا مواد بسته‌‌بندي)، داراي خواصي هستند كه منطبق بر خاصيت غشاء است و در واقع غشاء ﻣﻲباشند. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت که تمام موادي كه به عنوان غشاء عمل ﻣﻲكنند يك خاصيت كلي دارند و آن اين است كه مواد مختلف را به طور انتخابي از خود عبور ﻣﻲدهند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

تصفيه آب در پالايشگاه گاز


ناخالصي هاي موجود در آب :

آب خالص در طبيعت به دليل ويژگيهاي حلاليت بالاي آن ، وجود ندارد و داراي ناخالصي هاي گوناگون مي باشد ناخالصي هاي آب را به سه دسته كلي مواد جامد محلول ، مواد جامد معلق و كلوئيدي و گازها دسته بندي مي نمايند.
مواد غير محلول و معلق :
ذرات ريز و درشت مواد غير محلول و معلق در آب داراي اهميت بسيار متنوع مي باشند اين مواد معلق سبب كدورت آب مي شوند. برخي از اين ذرات كه درشت تر هستند داراي قابليت ته نشيني مي باشند و با حذف آنها آب شفاف تر مي گردد و برخي ديگر از اين ذرات معلق قابليت ته نشيني بسيار كمي دارند و براي ته نشيني نياز به زمان طولاني دارند و يا اينكه به طور كلي غير قابل ته نشيني هستند برخي از اين مواد معلق عبارتند از :
1) ذرات ريز خاك و سنگ و مواد تشكيل دهنده بستر رودخانه ها كه در اثر فرسايش زمين ايجاد شده اند.
2) موجودات ريز زنده ( ميكروارگانيزم ها) مانند باكتري ها
3) سيليس كلوئيدي ، كلوئيدها ، سوسپانسون ها و امولسيون ها
در اينجا به دليل اهميت موضوع ، اشاره اي به محلول هاي حقيقي ، سوسپانسيون ، امولسيون و كلوئيدي مي گردد.
هرگاه ذرات بسيار ريز يك جسم در بين ذرات جسم يا اجسام ديگر پراكنده گردد ، مجموعه حاصل سيستم پراكنده ناميده مي شود در بين اين سيستم بيشتر سيستم يا دستگاهي مورد بررسي مي باشد كه در آن حلال ، مايع مي باشد زيرا اين سيستم در تصفيه آب اهميت بيشتري دارند كه معمولا به آنها محلول گفته مي شود . خواص چنين محلول هايي در درجه اول به بزرگي ذرات حل شده يا پراكنده شده بستگي دارد كه بزرگي ذرات ميزان پايداري آنها را تعيين مي كند. اگر اندازه اين ذرات بزرگتر از اندازه مولكول ها باشد ، سيستم ناپايدار بوده و ذرات پراكنده مي شوند و به سهولت جدا و بنابر چگالي خود دربالا يا پايين دستگاه جمع مي شوند اينگونه سيستم ها يا دستگاهها را سيستم هاي معلق مي گويند كه ممكن است از نوع سوسپانسيون يا امولسيون باشند ولي اگر كاملا پايدار يا مدت طولاني پايدار باشند به محلول هاي واقعي معروف مي باشند . ذرات جامد معلق در مايع را سوسپانسيون و مايع معلق در مايع را امولسيون مي گويند اين ذرات داراي ويژگيهاي زير مي باشند :
1) كم كم در سطح حلال و يا ته ظرف يعني زير حلال جمع مي شوند.
2) از پرده اسمزي عبور نمي كنند و اكثرا از كاغذ صافي هم عبور نمي كنند.
3) اين ذرات با چشم ديده نمي شوند ولي با ميكروسكوپ هاي معمولي قابل مشاهده مي باشند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

Abstraction
برداشت آب
برداشت دائم يا موقت از هر منبع آبي، جهت مصرف يا انتقال به منطقه ديگر; به نحوي كه ديگر بخشي از آن منبع آبي محسوب نگردد.
Acclimation
سازش
فرآيند سازگار شدن جمعيتهايي از ارگانيزمها با شرايط زيست محيطي معيني، كه به منظور آزمايش مهيا شده است‏.
Acclimatization
سازگاري
فرآيند سازگار شدن جمعيتهايي از ارگانيزمها با تغييرات زيست محيطي طبيعي يا تغييرات بلند مدت ايجاد شده توسط بشر; مانند آنهايي كه با تدوام تخليه ضايعات صنعتي يا فاضلابها ايجاد مي‏گردد.
Pycnokline
پيكنوكلاين
لايه داراي تندترين شيب چگالي در يك پيكره لايه بندي شده آب‏.
Acid rain water
باران اسيدي
آب باران با (pH)كمتر از 5

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

هدف: ‏هدف از تدوین این آیین‌نامه پیشگیری از حوادث منجر به صدمات جانی و ‏خسارات مالی در حین کار کارگران در محل مخازن آب و استخرها می‌باشد. با عنایت ‏به اینکه تا کنون آیین‌نامه‌ای تحت عنوان آیین‌نامه ایمنی در مخازن آب و استخرها ‏در مجوعه آیین‌نامه‌های مصوب شورای عالی حفاظت فنی وجود نداشته، بنابراین ‏آیین‌نامه مذکور برای زمان بهره‌برداری از مخازن و استخرها که کارگران در آن محیط ‏اشتغال به‌کار دارند تدوین شده است. قابل ذکر است برای ایمنی در امور دیگر از ‏جمله ساخت، خرید حمل و نقل، نصب، مونتاژ و دمونتاژ باید نامه‌های دیگر مصوب ‏شورای عالی حفاظت فنی بهره‌برد.‏


فصل اول: (تعاریف)‏

مخزن: به کلیه محل‌های طبیعی و مصنوعی جمع‌آوری و ذخیره آب مخزن اطلاق ‏می‌شود. مانند انواع استخرها، محل‌های ذخیره آب و پسآب، حوضچه‌های پرورش ‏ماهی و میگو و موارد مشابه.‏
ـ مخازن آب برحسب موقعیت مکانی به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:‏
الف) مخزن آب هوائی: بسته به شرایط و نیازها با مصالح مناسب، در ارتفاع و ‏بالاتر از سطح زمین ساخته می‌شود.‏
ب) مخزن آب زمینی: با توجه به شرایط و نیازها، مانند استخرها در سطح زمین و ‏با مصالح مورد نظر احداث می‌شود.‏
ج) مخزن آب زیرزمینی: این نوع مخازن در زیر سطح زمین با مصالح مورد نظر و ‏برای مصارف خاص ساخته می‌شود.‏
مخازن آب برحسب نوع مصالح به شش دسته تقسیم می‌گردند:‏
‏1ـ مخازن بتنی.‏
‏2ـ مخازن فلزی.‏
‏3ـ مخازن با مصالح بنایی.‏
‏4ـ مخازن پلاستیکی.‏
‏5ـ مخازن فایبرگلاس.‏
‏6ـ مخازن با مصالح مرکب.‏

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب این ماده حیاتی و با اهمیت در دنیا نقش بسیار مهمی را درشکل گیری تمدنها و استمرار آنها داشته است مروری بر سوابق تمدنهایی که در طول تاریخ شکل گرفته اند و شکوفا شده اند نشانگر این واقعیت است که وجود آب و امکان دسترسی به آن یکی از کلیدی ترین عوامل فراگیری و استمرار آنها بوده است .
افزایش تقاضا برای آب و اوجگیری رقابت بین مصرف کنندگان مختلف موجب شده انسان برای ایجاد موازنه وتعادل بین توزیع نیازها و منابع آب موجود مستقیما در وضعیت طبیعی رودخانه ها دخالت کند و با ایجاد تاسیسات گوناگون ذخیره و توزیع آب شرایط طبیعی را به منظور تامین نیازهای خود تغییر دهد .
آب معدنی و آب شرب بعنوان یکی از نیازهای اساسی روزمره انسان و استمرار حیات میباشد . میزان نیاز روزمره هر فرد ۱ تا ۲ لیتر میباشد که بستگی به شرایط آب و هوایی و سن و سال دارد . استفاده از آب آشامیدنی سالم و گوارا یکی از مهمترین فاکتورهای مصرف آب میباشد که از سالیان بسیار دور به آن توجه شده است .
منشا حدود ۸۰٪ از بیماریهای انسان عدم دسترسی به آب سالم است . ۷۵٪ از مردم جهان سوم از امکانات آب برای مصارف بهداشتی محرومند بنابر این زمان این تصور نادرست که آب سالم به هر میزان که مورد نیاز باشد به وفور در دسترس است دیگر سپری شده است واقعیت آن است که آب سالم و گوارا کمیاب و گرانبها میباشد آلودگیها با ایجاد تغییرات نامطلوب در خواص فیزیکی ، شیمیایی و بیولوژیکی کیفیت آب را تنزل میدهند و در مراحلی آب را از حیطه انتقاع ساقط مینمایند .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

مدیریت منابع آب زیر زمینی با بهره گیری از فن آوری انرژی اتمی

کاربرد تکنیکهای ایزوتوپ اطلاعات ذیقیمتی از وضعیت منابع آب زیر زمینی بدست می دهد و جهت حرکت و منشاء آلاینده ها را از محیط های مختلف شناسایی می کند. این تکنیک در کاوش منابع آب زیرزمینی و استفاده منطقی آن بسیار موثر می باشد.انرژی اتمی به عنوان گزینه مناسب (جایگزین انرژی برق) در فرآیند شیرین سازی آب کاربرد دارد.
●ایزوتوپها چه هستند و کاربرد آنها چیست؟
عناصری که اتم های آن ها دارای عدد جرمی یا جرم متفاوت باشند را ایزوتوپ می نامند. فراوانی طبیعی ایزوتوپ های عناصر تشکیل دهنده آب و آلاینده ها (هیدروژن، کربن، اکسیژن و نیتروژن) از فراوانترین ایزو توپها هستند. این ایزوتوپها ردیابهای طبیعی موثری هستند و می توان از آنها برای ردیابی منشا و جهت و سرعت حرکت آلاینده آبهای زیر زمینی استفاده کرد.ترسیم نقشه های کیفی تراکم ایزوتوپ ها بصورت نقاط روشنی روی نقشه نمایان می گردد.بدیهی است تمامی آلاینده های منابع آب از سطح زمین به منابع آب نفوذ می کنند.تکنیک ایزوتوپها در خاورمیانه در مطالعات آب رودخانه نیل و تاثیر آن بر منابع آب زیر زمینی حاشیه آن تا فاصله ۶۰ کیلومتری استفاده شده است. نفوذ آلایند ه ها در منابع زیرزمینی مصر و سودان قابل شناسایی است. حفاظت کیفی منابع آب با توجه به رشد فزاینده جمعیت و نیاز آبی در این مناطق از اهمیت ویژه ای برخوردار است . لذا سازمان جهانی انرژی اتمی ( IAEA ) با بهره گیری از فن آوری ایزوتوپها در قالب برنامه همکاری حفاظت کیفیت منابع آب زیرزمینی مورد استفاده در مصارف خانگی و کشاورزی، سرمایه گذاری به عمل آورده است.کاربرد ایزوتوپها هیدروژن، کربن و اکسیژن امکان شناسایی منشاء آلاینده را فراهم کرده است. همچنین ردیابی آلاینده ها تا فاصله ۶۰ کیلومتری منابع منشاء آلاینده را شناسایی نموده اند و در این راستا استراتژیهای موثر مدیریت منابع آب برای حفظ منابع آب شیرین (قدیم و جدید) به اجرا گذاشته شده است.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

نرخ گذاری آب

یكی از راهكارهای دستیابی به اهداف مدیریت منابع آب، توجه به جنبه های اقتصادی اقدامات از طریق اعتلای سیاستها و اقدامات اجرایی در زمینه تشویق سرمایه گذاریها، ارزش اقتصادی آب، تعرفه و نرخ گذاری آب، كارایی اقتصادی آب، موازنه هزینه و ارزش كامل آب، آب در حساب های ملی و اجرایی كردن راهبردهای توسعه بلند مدت منابع آب كشور قابل دستیابی است.شایان ذكر است، در گذشته مشخصه اصلی مدیریت منابع آب، تامین آب تحت تاثیر تقاضای فزاینده بود و سیاستهای مدیریت عرضه آب اعمال می شد. بدین معنی كه با استفاده از ابزارها و روشهای فنی و مهندسی، آب تهیه، ذخیره سازی و توزیع می شد. ولی در دوران اقتصادی جدید، مدیریت منابع آب به سوی طراحی روشهایی كه بر تقاضا و رفتارهای متقاضی تاكید می كند (مدیریت تقاضا) تغییر یافته است. بی شك، یكی از ابزارهای موثر و مهم در مدیریت نوین منابع آب، موضوع تعرفه و نرخ گذاری می باشد كه در این شماره به بحث در مورد آن خواهیم پرداخت.
معرفی نرخ گذاری:
مهمترین مساله در مدیریت آب كشور، برقراری تعادل بین عرضه و تقاضای اقتصادی آب است و بدین منظور لازم است از ابزارهای اداری، فنی و اقتصادی مختلفی استفاده شود كه یكی از مهم ترین ابزارهای اقتصادی در این زمینه نرخ گذاری آب است.نرخ گذاری و نظام تعرفه ای اصولی و عادلانه، هم می تواند به ایجاد واحدهای خودگران كارآمد و پاسخگو كمك موثر كند و هم چرخه مصرف غیر كارآمد و عدم تامین نیازهای تهیدستان را متوقف سازد (سازمان ملل متحد، ۱۹۹۱) اما باید دیگر ابزارهای مهم از جمله كنترلهای فیزیكی به منظور تحدید مصارف، روشهای فنی برای محدود كردن یا تغییر الگوی مصرف، سرمایه گذاری مستقیم یا سیساتهای مشوق سرمایه گذاری، آموزش و انگزیه سازی و ایجاد اصلاحات در سازمان بازار، نظام ضوابط و ساختار نهادی نیز توجه كافی نمود.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

«دولت ها و نه بخش خصوصی باید در بهبود دستیابی عمومی به آب آشامیدنی سالم تلاش کنند.» این پیام نمایندگان ۱۴۸ کشور دنیا در روز پایانی اجلاس آب ۲۰۰۶ در مکزیکوسیتی بود که بر بهبود کیفیت آب در سراسر دنیا تاکید می کردند. در این سمینار بیشترین نگرانی از افزایش عرضه آب های معدنی ( بطری شده) در کشورهای مختلف بود که به وسیله بخش خصوصی به فروش می رسد.
این صنعت در سراسر جهان معادل ۱۰۰ میلیارد دلار در سال درآمد دارد. بنابر اظهارات گروه های مخالف و سایر منتقدان «دولت ها باید امکاناتی را ایجاد کنند که استفاده از آب تصفیه شده بهبود یابد و مردم بتوانند از آب لوله کشی در منازل استفاده کنند.»
در بیانیه این اجلاس که به تصویب رسید صراحتاً به بخش خصوصی اشاره نشده است اما به دولت ها تذکر داده شد «که حکومت نقش اساسی را در ارتقای کیفیت آب سالم آشامیدنی به عهده دارد.»
والتر اردلن یک مقام رسمی یونسکو در هتل مکزیکو سیتی جایی که نمایندگان دولت ها برای اجلاس آب با یکدیگر ملاقات کردند گفت «بسیاری از مناطق نیازمند بالا بردن ظرفیت نگهداری آب به منظور تطابق با تغییرات آب و هوا هستند.» این در حالی بود که هر یک از سران که در این ملاقات صحبت می کرد- از چهره های تجاری تا مقامات دولتی- ادعا می کردند که «تاکنون بیش از آنچه که قانون در دهه ۱۹۹۰ تعیین کرده ما هیچ امکانات قانونی اضافی و هیچگونه حمایتی را به مجریان بخش خصوصی در گرفتن حاکمیت های محلی آب (برای توزیع آب ) ارائه نداده ایم.»
اعتراضات خیابانی در بولیوی و گواتمالا بنگاه های خصوصی را وادار کرد که از برخی قراردادها عقب نشینی کند و در مورد امضای قراردادهای جدید نیز محتاطانه تر عمل کند. درروز پایانی اجلاس حدود دو هزار معترض در پایتخت نیکاراگوئه - ماناگوئه - راهپیمایی کردند و از دولت خواستند خدمات بهداشتی آب را بهبود بخشد، نه آن که را به بخش خصوصی واگذار کند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب