مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آلودگی آبهای زیر زمینی تقریباً ناشی از فعالیتهای انسان است. در مناطقی که تراکم جهت زیاد و انسان استفاده می کند از خشکی، آبهای زیر زمینی خیلی آسیب پذیرند. تقریباًهر عملی که موجب تغییرات شیمیایی با هدر رفتن آب باشد ممکن است روی محیط زیست تأثیر بگذارد. زمانی که آبهای زیر زمینی آلوده شدند، از بین بردن آلودگی مشکل و هزینه زیادی دارد. برای جلوگیری از آلودگی، باید بفهمیم که چگونه آبهای سطحی و زیرزمینی با هم در ارتباط اند. آبهای سطحی و زیر زمینی به طور مستقیم با هم ارتباط دارند. در صورت وجود یک منبع سالم در مجاورت یک منبع آلوده، احتمال آلودگی آب بسیار زیاد است که منجر به آلودگی آبهای زیر زمینی می شود.
شبیه به خواص شیمیایی، فیزیکی و بیولوژی آلاینده، آلاینده می تواند منتشر کند آلودگی در محیط های دیگر به وسیله جریان های آبخیزه ( بعضی از آلاینده ها به خاطر خواص فیزیکی و شیمیایی، همیشه از جریان آبخیزها پیروی نمی کنند)
هم آب و هم آلاینده ها جاری می شوند در جهت پستی و بلندی زمین از مناطق اشباع شده به مناطق خالی. خاکهایی که دارای خلل و فرج و نفوذ پذیر هستند تمایل دارند به انتقال آب و آلاینده های مختلف با سرعت شیبی به داخل یک آبخیز. زمانی که آبهای زیر زمینی به طور آهسته جابجا می شوند: آلاینده ها وارد آبهای زیر زمینی می شوند. به خاطر همین جابجایی آهسته، آلاینده ها تمایل دارند که اثراتشان را به طور غلیظ و به شکل یک توده پر در آبهای زیر زمینی به جا بگذارد. ( شکل شمارۀ 1). این جریان در امتداد مسیر مشابهی از آبهای زیر زمینی جاری می شود. اندازه و سرعتع توده بستگی به مقدار و نوع آلاینده دارد. آبهای زیر زمینی و آلاینده ها می توانند به سرعت از میان صخره ها عبور کنند. این صخره ها موجب به وجود آمدن یک مشکل غیر عادی در کنترل آلاینده می شود به خاطر اینکه صخره ها به طور گسترده دارای فضای مختلفی هستند و پیروی نمی کنند از خطوط تراز سطح منطقه یا شیبهیدرولیکی زمینی آلاینده هایی که به آبهای زیر زمینی نفوذ کرده اند ممکن است به چاه های اطراف برسند که آب بعضی از این چاه ها قابل آشامیدن است. آلاینده هایی که درآبهای سطحی وجود دارند می توانند به آلودگی آبهای زیرزمینی کمک کنند. معمولاً بزرگترین تفاوت بین یک منبع آلاینده و آبهای زیرزمینی آن پدیده های طبیعی خواهند بود که باعث افزایش غلظت آلاینده است. پدیده هایی مانند آسایش، روپگال شدگی ممکن است قرار بگیرند در لایه هایی از خاک در منطقه اشباع نشده و سبب کاهش غلظت آلاینده قبل از آنکه به آبهای زیر زمینی وارد شود آلاینده هایی که بدون عبور از مناطق اشباع شده و به طور مستقیم وارد آبهای زیر زمینی می شوند غلظت کمتری نسبت به دیگر آلاینده ها دارند به هر حال به دلیل اینکه آبهای زیر زمینی به آهستگی جابجا می شوند آلاینده های ورودی به این آبها معمولاً غلظت کمتری نسبت به آب های سطحی دارند.
 
منابع آلودگی آبهای زیر زمینی
 منابع آلودگی ممکن است طبیعی، فعالیتهای انسان، اقامت، تجاری، صنعت و یا فعالیتهای کشاورزی باشد. آلاینده ها از راه های مختلفی می توانند وارد آبهای زیر زمینی شوند از جمله در اثر فعالیت هایی در سطح زمین مانند سرازیر شدن آبهای صنایع یا از طریق سیستم های ذخیره بنزین در زیرزمین و یا از طریفپق سازه های زیرزمینی مانند چاه ها.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

گرچه پارامترهای متعددی برای بیان کیفیت شیمیایی آب وجود دارد و در طراحی ابتدایی  سیستم ها لازم هستند اما چهار پارامتر کلیدی و پایه در معرفی کیفیت آب , کدورت ، TDS  ، سختی و pH هستند که در ادامه به معرفی آنها پرداخته خواهد شد

- کدورت : شامل مـواد معلق و نامحلول در آب می باشد که باعث  تغییر رنگ یا طعم و کیفیت آب می گردد .پوشش گیاهی سطح  زمین ، کشت و زرع ، سیل و بارندگی ، پساب های صنعتی بر افزایش کدورت آبهای سطحی موثر می باشند .کدورت مانع تاثیر گندزداها و مواد ضدعفونی کننده بر باکتری های بیماری زا می شود .

 

- TDS : مخفف Total Dissolved Solid به مفهوم مجموع جامدات محلول در آب یا به عبارتی مقدار املاح محلول در آب می باشد و واحد آن میلی گرم در لیتر یا ppm  میباشد . مثلاً TDS=250 یعنی در هر متر مکعب آب ، 250 گرم نمک بصورت محلول می باشد .

جدول 1: مشخصات آب ها بر حسب TDS

آب	TDS	واحد
شیرین	1000-0	میلی گرم در لیتر
شورمزه	10000-1000	میلی گرم در لیتر
نمکی	100000-10000	میلی گرم در لیتر
آب نمک	بیش از 100000	میلی گرم در لیتر

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اگرچه آب ماده مغذی محسوب نمیشود ولی یک از ارکان حفظ حیات هر جاندار بوده و محیطی برای تمام فرایندهای بدن است و از مواد متشکله تمام سلولها و بافت های حیوان میباشد اگر حیوانی از آب محروم شود سریعتر از حیوانی که از تمام مواد غذائی دیگر محروم شده باشد میمیرد.

آب باعث محلول شدن مواد قابل هضم غذا وانتقال آن به نقاط مختلف بدن ودفع مواد زیان آور می شود وجود آب برای حفظ تعادل مایعات بدن ، دفع مواد زاید ، حفظ تعادل صحیح یونها ، کمک به هضم ، جذب و سوخت ‏ساز مواد غذایی ضروری است ، همچنین بسیاری از فعل وانفعالات شیمیائی که آنزیم ها درآنها دخالت می نمایند ( ئیدرولیز ) درمحیط مایع صورت می گیرند .

اهمیت کیفیت آب در پرورش دام

مقدار آب در بدن
 
آب موجود در بدن به قسمتهای داخل سلولی و خارج سلولی تقسیم شده و آب داخل سلولی بزرگترین قسمت آن می باشد ، که حدود دو سوم آب بدن به شمار می رود. مایع خارج سلولی متشکل از آب اطراف سلولها، و بافت پیوندی، آب در پلاسما و آب عبوری بین سلولی یا آب موجود در دستگاه گوارش میباشد
میزان آب موجود در بدن حیوانات بر اساس سن و نوع دام متفاوت بوده و وجود آن تا سطح معینی در بدن حیوان یک مسئله حیاتی است بطوریکه کاهش آب بدن بمیزان 20 درصد کشنده است .نوزاد حاوی 750‏ تا 800‏گرم آب درکیلوگرم است ، 75 درصد وزن بره در بدو تولد ‏و 50 درصد وزن بره پرواری از آب تشکیل شده است. اما این مقدار دربدن یک حیوان بالغ وچاق به حدود 500‏گرم درکیلوگرم کاهش می یابد .همچنین حداقل 55 درصد وزن زنده مرغ و 65 درصد وزن تخم مرغ ازآب تشکیل شده است ،آب موجود در بدن گاوهای شیری 56 تا 81 درصد وزن بدنشان را تشکیل میدهد و در شیر 78 درصد آب وجود دارد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

آب ضروری ترین ماده غذائی است که تمامی فعالیت های فیزیولوژیک بدن طیور وابسته به آن بوده و از سوی دیگر میزان نیاز به آب خیلی بیشتر از سایر مواد غذائی می باشد.

بنابراین میزان دسترسی به آب و کیفیت آن تاثیر خیلی زیادی در سلامت و تولید طیور دارد . محدود کردن دسترسی پرنده به آب باعث کاهش سریع و شدید تولید می شود . همچنین آب با کیفیت پائین سبب کاهش مصرف آب و در نتیجه کاهش مصرف دان و راندمان تولید خواهد شد.

اهمیت آب آشامیدنی در پرورش طیور

میزان نیاز طیور به آب تحت تاثیر عوامل متفاوتی همچون سن ، دما و رطوبت محیط ، ترکیب و فرم فیزیکی دان و تولید (رشد و تولید تخم مرغ )می باشد. بطور متوسط 70% وزن طیور و 65% وزن تخم مرغ از آب تشکیل شده است. در دمای 20 درجه سانتیگراد طیور 2 برابر دان مصرفی آب مصرف می کنند ولی این میزان با افزایش دمای محیطی به 32 درجه سانتیگراد تا 70% افزایش می یابد .

طیور30% آب مصرفی را جذب ،20% از طریق تنفس تبخیر و 50% همراه مدفوع دفع می کنند .

در جوجه های گوشتی با افزایش سن میزان مصرف آب روزانه پرنده ها نیز زیاد می شود، به هر دلیلی مصرف آب روزانه پرنده ها کم شود ، باید گله از نظر بیماری ، شرایط محیطی یا مدیریتی کنترل شود . خاطر نشان می شود که تحقیقات زیادی روی میزان مواد غذائی ، عناصر معدنی و.... برای رسیدن به حداکثر رشد طیور انجام شده و مرغداران دقت زیادی در تهیه و نگهداری دان مصرفی و کارخانجات تهیه خوراک دان در فرمولاسیون، مواد اولیه و دستگاههای تولیدی نظارت شدیدی را اعمال می نمایند، ولی این دقت و کنترل ها در مورد آب مصرفی طیور کاملا از نظر دور مانده است .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

گردش آب در طبیعت که به آن «چرخه‏ی آب» یا «چرخه‏ی هیدرولوژی» گفته می‏شود، عبارت است از حرکت و جابجایی آب در قسمت‏های مختلف کره‏ی زمین.

چرخه‏ی آب، وجود و حرکت آب را در سطح، زیر سطح و همچنین بالای کره‏ی زمین نشان می‌دهد. آب در کـره‏ی زمین همیشه در حال حـرکت و تغییـر شکل می‌باشد. زمان پیـدایش آب بر روی کـره‏ی زمیـن حدود 4‏ میلیارد سال پیش بوده و چرخه‏ی آب میلیاردها سال است که در حال کار می‏باشد و زندگی همه‏ی جانداران به آن بستگی دارد.

در چرخه‏ی آب، گرمای خورشید، مقداری از آب‏های موجود بر روی سطح کره‏ی زمین را بخار می‏کند. این کار را «تبخیـر» (Evaporation) می‏گویند. تبخیر حاصل از آب اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها نزدیک به ٩٠ درصد رطوبت اَتمُسفِر را تشکیل می‌دهد و ١٠ درصد باقی‌مانده ناشی از «تعَـّرَ‌ُق» گیاهان می‌باشد.

گیاهان هم، آبِ گرفته شده از زمین را از راه برگ‏های خود به هوا پس می‏دهند که به این کار «تعَـّـرَ‌ُق» (Transpiration) می‏گویند.

در چرخه‌ی آب، «تَصعید» (Sublimation) عملی است که در آن برف و یخ به بخار آب تبدیل می‌شود، بدون این‌که اوّل به صورت مایع در آید. تصعید راز ناپدید شدن برف نیز می‌باشد.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

اتمسفر کره‏ زمین مانند شیشه‏ گلخانه، بخش زیادی از انرژی تابشی خورشید به کره‏ زمین را در خود نگهداری می‌کند که به این حالت، «پدیده‌‏ی گلخانه‌ای» (Green House Effect) گفته می‏شود. در این شرایط بخار ‌آب و دی‌اکسیدکربن نقش بسیار عمده ‌ای برای جلوگیری از میزان طبیعی خروج تشعشع نور خورشید به عهده دارند. با افزایش گازهای گلخانه ‏ای، پدیده‌‏ گلخانه ‌ای تشدید گردیده و سبب افزایش درجه حرارت کره‏ زمین می‏گردد.
افزایش گرما، باعث ایجاد تغییرات در میزان بارندگی کره‏ زمین، ذوب شدن سریع‏تر یخچال ‏ها و برف‏های مناطق قطبی و همچنین بخار شدن بیشتر آب رودخانه ها، دریاها و اقیانوس‏ ها شده و در نتیجه باعث افزایش بارندگی در بعضی از مناطق می‏شود که همین امر موجب زیادتر شدن سیل رودخانه ‏ها  شده است.

البته این روند در همه‏ی نقاط کره‏ زمین بصورت افزایش بارندگی عمل نمی‏کند. بررسی‏های انجام شده نشان می‏دهد با ادامه‏ی روند تشدید پدیده‏ گلخانه ‏ای، دمای کره‏ زمین تا سال 2030 میلادی، بین 0.5 تا 9 درجه دیگر گرم‏تر شده و در پی این افزایش دمای هوا، سالانه حدود 27 میلیارد مترمکعب از ذخایر آب شیرین تبخیر گردیده که این امر میزان دسترسی افراد به آب شرب را با مشکل مواجه می‌کند.

همچنین با گرم شدن دمای کره زمین، درصد بارندگی ‏های فصلی در برخی از مناطق از جمله جنوبِ آسیا، آفریقای شمالی، آمریکای مرکزی و کشور برزیل بطور چشمگیری کاهش می ‏یابد و قسمت ‏های زیادی از  جنگل‏های این مناطق نابود خواهند شد. ایجاد گرد و غُبار شدید، بروز قحطی، افزایش گرمازدگی و سرمازدگی نتیجه تغییرات اقلیمی بوده و از عوامل خطرزای سلامتی به شمار می‌روند.

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

ایران کشوری خشک و کم آب است که با توجه به رشد جمعیت و منابع محدود آب، باید راهکارهای مناسبی برای استفاده بهینه از منابع، اجرا کند. با توجه به اینکه بخش اعظم کشور را مناطق کم آب دربر گرفته و جمعیت قابل توجهی در این مناطق زندگی می کنند، روش های نوین استفاده صحیح و حتی استفاده مجدد، می تواند برای توسعه مناطق فوق مفید باشد. بر خلاف روش های کوتاه مدت، استفاده مجدد از آب خاکستری بخش مهمی از مشکل جوامع را حل می کند و در آینده های دور به عنوان روشی ضروری و غیرقابل تغییر باقی خواهد ماند .
آب خاکستری، مجموعه ای از فاضلاب های ظرفشویی، دستشویی و حمام می باشد و می تواند با ایجاد ساز و کاری جدید، برای آبیاری فضاهای سبز مجتمع ها (و یا حتی استفاده های خاص در داخل منزل همچون آب سرویس بهداشتی و غیره) مورد استفاده قرار گیرد. استفاده مجدد از آب خاکستری باعث کاهش مصرف آب های سطحی و زیرزمینی می شود. آب خاکستری، 50 تا 80 درصد فاضلاب شهری را تشکیل می دهد .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب

کمبود آب در بخش های زیادی از کره ی زمین، مشکلات زیادی را برای تامین آب شرب سالم، تولید محصولات کشاورزی و در کل روند عمومی زندگی انسان ها به وجود آورده است. به طوری که پیش بینی می شود تا سال 2025 میلادی، 50 تا 60 درصد مردم جهان با تنش آبی و مشکلات ناشی از کم آبی مواجه شوند.
آب مجازی، مقدار آبی است که کالا یا محصول در یک فرآیند تولید از لحظه شروع تا پایان، مصرف می کند. مثلا برای تولید یک کیلوگرم گندم به طور متوسط 1300 لیتر آب در جهان مصرف می شود. توسعه دهندگان ایده آب مجازی معتقدند با صادرات و واردات کالا و محصولات، حجم زیادی آب جابجا می شود که از آن به عنوان تجارت آب مجازی نام برده می شود. در تئوری تجارت آب مجازی، به منظور کاهش فشار بر منابع آب، به کشورهای کم آب توصیه شده که به جای تولید مواد غذایی از منابع آب داخلی، به واردات مواد غذایی مبادرت ورزیده و منابع آب داخلی را برای فعالیت های تجاری پر سود اختصاص دهند. در حال حاضر، تجارت آب مجازی از لحاظ اقتصادی "نامرئی" و از لحاظ سیاسی "غیرفعال" است. بر اساس تعریف ذکر شده از آب مجازی، شرایط اقلیمی، مکان و زمان تولید، مدیریت و برنامه ریزی، فرهنگ و عادات مردم در میزان آب مجازی موثر می باشد و قطعا مقدار آن در مورد یک محصول در مناطق مختلف متفاوت خواهد بود .

مرجع تخصصی آب و فاضلاب